�� ������� ��� ��������������.

��� ��������� �������

Κατ� την �ποψη της πλειον�τητας των ανθρ�πων, η σημεριν� κρ�ση ε�ναι συστηματικ� και �χι περιστασιακ�·  ε�ναι κρ�ση που οφε�λεται στην υπερβολικ� α�ξηση της εντροπ�ας, της οπο�ας νομοτελειακ� αποτελ�σματα ε�ναι η αποδ�μηση και η με�ωση της αποτελεσματικ�τητας των συστημ�των, �τι δηλαδ� βλ�πουμε να υπ�ρχει σ�μερα στο πολιτικ� σ�στημα της Χ�ρας μας·  ε�ναι κρ�ση του αντιπροσωπευτικο�  συστ�ματος �σκησης της εξουσ�ας.

Σ�μφωνα με τη νομοτ�λεια της Ιστορ�ας, τ�τοιες βαθι�ς κρ�σεις αντιμετωπ�ζονται  με δ�ο τρ�πους:

1. Με επαν�σταση και ανατροπ� : κατεστημ�νων αντιλ�ψεων, τρ�πων �σκησης της εξουσ�ας και ανθρ�πων.
2. Με μεταρρυθμ�σεις που με ηπι�τερους τρ�πους και ρυθμο�ς οδηγο�ν στις προαναφερθε�σες ανατροπ�ς.   

Απ� τους ανωτ�ρω δ�ο τρ�πους,  β�λτιστος ε�ναι αυτ�ς των μεταρρυθμ�σεων για δ�ο σημαντικο�ς λ�γους :

1. �χει το μικρ�τερο δυνατ� κ�στος, τ�σο για τους �ρχοντες πολ�τες �σο και, κυρ�ως, για τους αρχ�μενους  πολ�τες.
2. Συνεπ�γεται τη μικρ�τερη α�ξηση της εντροπ�ας σε σ�γκριση με αυτ�ν των επαναστ�σεων.

Ε�ναι σημαντικ� να θυμηθο�με �τι επαν�σταση σημα�νει ανατροπ�  του κατεστημ�νου της εξουσ�ας και �τι αυτ� η ανατροπ� πραγματοποιε�ται �ταν η συγκ�ντρωση ισχ�ος των επαναστατ�ν γ�νει μεγαλ�τερη απ� αυτ�ν του κατεστημ�νου. Στην αντ�θετη περ�πτωση ανατροπ� δεν γ�νεται.

Στα κοινωνικ� �μως συστ�ματα α�ξηση της εντροπ�ας σημα�νει α�ξηση  της συγκ�ντρωσης εξουσ�ας[i]. Αυτ� η αντιφατικ�ς λογικ�ς εν�ργεια εξηγε� γιατ� κατ� καν�να οι επαναστ�σεις καταλ�γουν, τουλ�χιστον σε πρ�τη φ�ση, σε μοναρχικ� / ολιγαρχικ� πολιτε�ματα.

Στην παραπ�νω λογικ�, τη λογικ� των φυσικ�ν/ θερμοδυναμικ�ν  συστημ�των, η θεσμοθ�τηση και κυρ�ως η εφαρμογ� των μεταρρυθμ�σεων, διασφαλ�ζεται μ�νο �ταν αυτ�ς θεμελιωθο�ν σε μεταρρ�θμιση του Συντ�γματος που θα μει�νει την κοινωνικ�  εντροπ�α· �ταν το Σ�νταγμα, δηλαδ� το πολ�τευμα[ii], αποκτ�σει θεσμο�ς παραγωγ�ς «αρνητικ�ς εντροπ�ας»[iii].  

Ε�ναι γεγον�ς �τι οι πολιτικο� στοχαστ�ς και οι συνταγματολ�γοι, με διαφορετικ� λογικ� και τεκμηρ�ωση, �χουν δημιουργ�σει θεσμο�ς παραγωγ�ς αρνητικ�ς εντροπ�ας. Τ�τοιοι ε�ναι �λοι οι θεσμο� περιορισμο� της συγκ�ντρωσης  εξουσ�ας,  �πως για παρ�δειγμα: Η ανεξαρτησ�α της νομοθετικ�ς, εκτελεστικ�ς και δικαστικ�ς εξουσ�ας, ο κορυφα�ος και ανεξ�ρτητος ρ�λος της Βουλ�ς, η �παρξη Βουλ�ς και Γερουσ�ας , η �παρξη Συνταγματικο� Δικαστηρ�ου  και κυρ�ως η θεσμοθ�τηση των περιπτ�σεων, που η λ�ψη των αποφ�σεων γ�νεται αποκλειστικ� απ� τους πολ�τες με Δημοψηφ�σματα.    

Το Πολ�τευμα  της χ�ρας μας �χει λιγ�τερους θεσμο�ς με�ωσης της εντροπ�ας σε σ�γκριση με τα πολιτε�ματα �λλων Χωρ�ν. �μως το πιο σοβαρ� και ανησυχητικ� ε�ναι, πως και οι υπ�ρχοντες σχετικο�  θεσμο� �χουν de facto υποβαθμιστε�, με αποτ�λεσμα την αποδ�μηση και με�ωση της αποτελεσματικ�τητας του πολιτικο� / κοινωνικο�  μας συστ�ματος. Παραδε�γματα δεν χρει�ζεται να αναφερθο�ν. Το τι ισχ�ει, τ�σο για την επ�ρκεια των θεσμ�ν, �σο και κυρ�ως για τον τρ�πο εφαρμογ�ς τους, οι πολ�τες το �χουν βι�σει και κατανο�σει.  

Σ�μερα, τ�σο οι πολ�τες, �σο και οι πολιτικο� -  αυτο� τουλ�χιστον των οπο�ων η λογικ� τους δεν σκι�ζεται απ� την ιδιοτ�λεια και το π�θος �σκησης της εξουσ�ας -  αντιλαμβ�νονται �τι εδ� που �χουν φτ�σει τα πρ�γματα η πραγματοπο�ηση των ανατροπ�ν που προαναφ�ρθηκαν �χει νομοτελειακ� βεβαι�τητα· ε�ναι αναπ�φευκτη. Το μ�νο θ�μα για το οπο�ο υπ�ρχει ακ�μα δυνατ�τητα επιλογ�ς, ε�ναι αν οι ανατροπ�ς θα γ�νουν με επαν�σταση � με μεταρρυθμ�σεις. Η ευθ�νη για αυτ� την επιλογ� δεν αν�κει στους απλο�ς πολ�τες, αλλ� στους αντιπροσ�πους των πολιτ�ν και στους αντιπροσ�πους των εργαζομ�νων· στους πολιτικο�ς και στους συνδικαλιστ�ς. Η θεωρ�α του «�λοι μαζ� τα φ�γαμε» και της «�διας ευθ�νης των πολιτ�ν με αυτ�ν των αντιπροσ�πων τους», ο�τε λογικ�, ο�τε ηθικ� τεκμηρ�ωση �χει.   

Ο στ�χος της θεμελι�δους μεταρρ�θμισης.

Τα πρ�τα  Συντ�γματα  ε�χαν σαν στ�χο τον περιορισμ� της εξουσ�ας των αρχ�ντων· των βασιλι�δων, των ηγεμ�νων, των εκλεγμ�νων αρχ�ντων· ε�χαν σαν στ�χο την προστασ�α των πολιτ�ν απ� την απερι�ριστη και ασ�δοτη εξουσ�α των αρχ�ντων.  Η �σκηση εξουσ�ας απ� τους �διους τους πολ�τες δεν αποτελε� στ�χο αυτ�ς της γενι�ς Συνταγμ�των, τα οπο�α θα μπορο�σαν να ονομαστο�ν  «Συντ�γματα Προστασ�ας των Πολιτ�ν».

Στα Συντ�γματα αυτ�, η �σκηση εξουσ�ας απ� τους �διους τους πολ�τες ε�ναι ασ�μαντη· περιορ�ζεται  στο δικα�ωμα εκλογ�ς των αρχ�ντων, με θεσμο�ς και πρακτικ�ς που καθορ�ζουν οι �ρχοντες και �χι οι πολ�τες.  Αυτ�ν την αμφιλεγ�μενη εξουσ�α των πολιτ�ν, σε σ�γκριση με αυτ�ν των αντιπροσ�πων τους, η σοφ�α του Λαο� τη συνοψ�ζει σκωπτικ� στο απ�φθεγμα: Γι�ννης κερν�ει και Γι�ννης π�νει.

Στα πλα�σια τ�τοιων θεσμ�ν και πρακτικ�ν, ο αρχικ�ς στ�χος των Συνταγμ�των, �χι μ�νο δεν διευρ�νθηκε προς αυτ�ν της εξουσ�α των πολιτ�ν, αλλ� υποβαθμ�στηκε και απομακρ�νθηκε απ� αυτ�ν.  Τα σημεριν� Συντ�γματα, ιδια�τερα στη Χ�ρα μας, μοι�ζουν περισσ�τερο με Συντ�γματα προστασ�ας των αρχ�ντων παρ� προστασ�ας των πολιτ�ν. 

Συνεπ�ς, στ�χος της Συνταγματικ�ς μεταρρ�θμισης  πρ�πει να ε�ναι η  μετ�βαση απ� τα Συντ�γματα Προστασ�ας των Πολιτ�ν, στα Συντ�γματα Εξουσ�ας των Πολιτ�ν· εξουσ�ας των πολιτ�ν που δεν θα ε�ναι βερμπαλιστικ� �πως σ�μερα, αλλ� ουσιαστικ� και ορθολογικ�.

Η λογικ� της θεμελι�δους μεταρρ�θμισης.

Η λογικ� αυτ� δεν ε�ναι καινο�ργια. �χει ηλικ�α δυ�μιση χιλι�δων ετ�ν, γενν�θηκε σε αυτ�ν εδ� τον τ�πο και βασ�ζεται στα ακ�λουθα γεγον�τα/αξι�ματα: 

1. Πραγματικ� εξουσ�α ε�ναι αυτο� που λαμβ�νουν τις μεγ�λες αποφ�σεις· τις αποφ�σεις δηλαδ� που επ�γουν αλλ� και περιορ�ζουν την πληθ�ρα των �λλων αποφ�σεων που λαμβ�νονται προκειμ�νου να υλοποιηθο�ν οι μεγ�λες.
2. Αυτο� που λαμβ�νουν την πληθ�ρα των ελασσ�νων αποφ�σεων στα πλα�σια υλοπο�ησης των μεγ�λων, δεν ε�ναι εξουσ�α, αλλ� ε�ναι οι υπηρ�τες της πραγματικ�ς εξουσ�ας.
3. Οι μεγ�λες πολιτικ�ς αποφ�σεις �χουν ηθικ�, αποδοχ� και διασφαλ�ζουν τη συνοχ� των πολιτ�ν, �ταν αποτελο�ν αποφ�σεις του συν�λου των πολιτ�ν και �χι αποφ�σεις των ολ�γων � κ�ποιων δυναμικ�ν υποσυν�λων πολιτ�ν, που εκφρ�ζουν � ισχυρ�ζονται πως εκφρ�ζουν, τα συμφ�ροντα του συν�λου. Τα συμφ�ροντα του συν�λου εκφρ�ζονται μ�νο απ� το �διο το σ�νολο.  �λος τρ�πος δεν υπ�ρχει.
4. �ταν ισχ�ουν τα ανωτ�ρω τ�τε και μ�νο τ�τε «Αφ�ντης ε�ναι οι πολ�τες», �πως πληθωρικ� και ανενδο�αστα διακηρ�σσουν οι π�ντες κρ�βοντας επιμελ�ς την υπ�λοιπη φρ�ση του δ�γματος. «Αφ�ντης ε�ναι οι πολ�τες,  αρκε� να μη διαφεντε�ουν»·  αρκε� να διαφεντε�ουν  οι λ�γοι και τα οργανωμ�να υποσ�νολα τους.  

Πολιτε�ματα με τις προαναφερθε�σες αρχ�ς αναπτ�χθηκαν στα κρ�τη π�λεις της αρχα�ας Ελλ�δος, τα οπο�α ε�χαν β�λτιστες συνθ�κες επικοινων�ας των ανθρ�πων λ�γω: του μικρο� πληθυσμο�, της μικρ�ς �κτασης και του ηπ�ου κλ�ματος. �ταν τα κρ�τη αυτ� π�θαναν, π�θανε και το πολ�τευμα της Δημοκρατ�ας . Στη συν�χεια, σε Χ�ρες που �ταν μεγαλ�τερες  απ� τα κρ�τη- π�λεις,  αναπτ�χθηκαν πολιτε�ματα με το �νομα Δημοκρατ�α αλλ� με διαφορετικ�ς αρχ�ς και πρακτικ�ς. Τ�τοιες ιμιτασι�ν δημοκρατ�ες �ταν οι Δημοκρατ�ες:  της Ρ�μη, της Βενετ�ας, της Καρχηδ�νας και οι σημεριν�ς Αντιπροσωπευτικ�ς Δημοκρατ�ες.  Ε�ναι οι δημοκρατ�ες που στηρ�ζονται σε πολ�τες «πρ�της διαλογ�ς» και �χι στο σ�νολο ( set) των πολιτ�ν.

Το ιστορικ� αυτ� γεγον�ς οδηγε� στο συμπ�ρασμα �τι βασικ� προ�π�θεση αν�πτυξης και λειτουργ�ας της Δημοκρατ�ας ε�ναι οι καλ�ς συνθ�κες επικοινων�ας – που μ�χρι χθες διασφαλιζ�ταν μ�νο στα κρ�τη/π�λεις -  και �χι η παιδε�α. Η παιδε�α δεν ε�ναι η αιτ�α αλλ� το αποτ�λεσμα της δημοκρατ�ας· η Δημοκρατ�α ε�ναι η παιδε�α της Παιδε�ας, http://www.dd-democracy.gr/article.asp?Id=19   .   

Οι σκ�πιμες στρεβλ�σεις των ψηφοφορι�ν.

Στην Δημοκρατ�α του αρχαιοελληνικο� πνε�ματος οι ψηφοφορ�ες αποτελο�σαν εργαλε�ο λ�ψεως αποφ�σεων που στηρ�ζονταν στην αρχ� της πλειοψηφ�ας. Οι αποφ�σεις των πολιτ�ν αποτελο�σαν επιλογ� μιας  απ� δ�ο τουλ�χιστον προτ�σεις  αντιμετ�πισης εν�ς  σοβαρο� προβλ�ματος, που υποβ�λλονταν απ� τους �ρχοντες � τους πολ�τες. Θεμελι�δες (Mandatory)  χαρακτηριστικ� των αποφ�σεων με δημοψηφ�σματα ε�ναι η δυνατ�τητα επιλογ�ς. Αν δεν υπ�ρχει επιλογ�, τ�τε το δημοψ�φισμα δεν συνιστ� απ�φαση των πολιτ�ν, αλλ� επικ�ρωση απ�φασης των αρχ�ντων.

Οι ψηφοφορ�ες για εκλογ� αντιπροσ�πων συνιστο�ν απ�φαση των πολιτ�ν γιατ� �χουν το στοιχε�ο της επιλογ�ς. �μως ο θεσμ�ς της εκλογ�ς, συνιστ� κατ� β�θος αλλοτρ�ωση των πολιτ�ν απ� το δικα�ωμα λ�ψεως πολιτικ�ν αποφ�σεων γιατ� αποτελε� αποδοχ� και επιλογ� εκε�νων που θα λαμβ�νουν τις πολιτικ�ς αποφ�σεις για λογαριασμ� των πολιτ�ν. Για αυτ� το λ�γο η αν�δειξη των αρχ�ντων στην αρχα�α Αθ�να γιν�ταν κατ� καν�να με κλ�ρωση, θεσμ�ς που �μπρακτα αποδεικν�ει �τι η ισ�τητα των πολιτ�ν στην αυθεντικ� δημοκρατ�α, ε�ναι πρ�ξη και �χι λ�για.

Στα μαθηματικ�, η ισ�τητα �χει �ννοια �ταν συνιστ� σ�γκριση ομο�ων μεγεθ�ν, κ�τι που δημιουργε� σ�γχυση και ερωτ�ματα για την λογικ� και την ηθικ� της ισ�τητα των πολιτ�ν στις Δημοκρατ�ες. Για αυτ� ε�ναι σημαντικ� να διευκρινισθε�  �τι η  ισ�τητα στη Δημοκρατ�α δεν αφορ�: στις σωματικ�ς, τις πνευματικ�ς, τις οικονομικ�ς � τις κοινωνικ�ς δυν�μεις των ανθρ�πων αλλ� αφορ� μ�νο στο δικα�ωμα �σκηση της πολικ�ς εξουσ�ας· αφορ� μ�νο στην εξουσ�α του ατ�μου[iv]· στην Ελευθερ�α.  

Στις δι�φορες εποχ�ς, οι ψηφοφορ�ες γ�νονταν: Με �στρακα, με μικρ�ς π�τρες (ψ�φους), με κουκι�, με ψηφοδ�λτια και τελευτα�α με μ�σα της ψηφιακ�ς τεχνολογ�ας. Αυτ� σημα�νει �τι οι στ�χοι των ψηφοφορι�ν καθορ�ζονται απ� τους ανθρ�πους και �χι απ� τα μ�σα ψηφοφορ�ας.

Η ν�α ψηφιακ� τεχνολογ�α συνεπ�ς δεν μπορε� να καθορ�σει τους θεσμο�ς και τους στ�χους των ψηφοφορι�ν, αλλ� μπορε� να επιφ�ρει φανταστικ�ς βελτι�σεις στη λειτουργικ�τητα και το κ�στος τ�σο των δημοκρατικ�ν, �σο και των ψευδο -δημοκρατικ�ν  θεσμ�ν,  �τι δηλαδ� �χει ως στ�χο το Υπουργε�ο Ηλεκτρονικ�ς  Διακυβ�ρνησης.  

Απ� τα προηγο�μενα προκ�πτει �τι κρ�σιμες προ�ποθ�σεις για την πραγματοπο�ηση μιας συνταγματικ�ς μεταρρ�θμισης και �χι μ�ας ακ�μη  συνταγματικ�ς αλλαγ�ς, ε�ναι:

1. Να εγκριθο�ν οι μεταρρυθμ�σεις απ� τους �διους τους πολ�τες με Δημοψ�φισμα και �χι απ� αντιπροσ�πους των πολιτ�ν· απ� βουλευτ�ς � απ� αντιπροσ�πους που θα εκλεγο�ν ειδικ� για την συνταγματικ� μεταρρ�θμιση ε�τε με την ιδι�τητα του Σοφο�, � του κομματικο� φ�λου. Αυτ� το �ργο το �χουμε ξαναδε�.
2. Στο Δημοψ�φισμα οι πολ�τες να �χουν τη δυνατ�τητα επιλογ�ς μιας απ� τις εναλλακτικ�ς προτ�σεις και να μην κληθο�ν ξαν� να επικυρ�σουν με ΝΑΙ �  ΟΧΙ την απ�φαση των σοφ�ν � κομματικ�ν αντιπροσ�πων. Τ�τοια δημοψηφ�σματα πολλαπλ�ν επιλογ�ν (Multichoice Referendums)  πραγματοποιο�νται στην Ελβετ�α, αλλ� �χουν πραγματοποιηθε� και σε �λλες χ�ρες (πχ Σουηδ�α το 1957 και το 1980, Αυστραλ�α το 1977).

Για τη δημιουργ�α προτ�σεων συνταγματικ�ς μεταρρ�θμισης, ε�μαστε β�βαιοι πως στη Χ�ρα μας υπ�ρχουν  ειδ�μονες που μπορο�ν να σχεδι�σουν και να προτε�νουν. Το πρ�βλημα δεν ε�ναι οι ειδ�μονες. Το πρ�βλημα ε�ναι αν �ντως θ�λουμε αφ�ντης να ε�ναι οι πολ�τες, � να ισχ�ει το δ�γμα του Μακιαβ�λι: «Οι ηγ�τες πρ�πει να πα�ρνουν μ�νοι τους τις αποφ�σεις, αλλ� με τρ�πο που να φα�νεται �τι τις πα�ρνει ο Λα�ς· ο Λα�ς δεν πρ�πει να ε�ναι εξουσ�α αλλ� μ�νο αναφορ� για κ�θε εξουσ�α» .

Η  Ψηφιακ� �μεση Δημοκρατ�α.

Η ευρ�ως συζητο�μενη Συνταγματικ� αναθε�ρηση, για να ε�ναι μεταρρ�θμιση πρ�πει να προσανατολισθε� προς τις αρχ�ς της αυθεντικ�ς δημοκρατ�ας, οι οπο�ες φυσικ�  θα προσαρμοσθο�ν στα σημεριν� δεδομ�να· τα κοινωνικ�, τα οικονομικ� και κυρ�ως τα τεχνολογικ�.

 Σ�μερα, και πολ� περισσ�τερο α�ριο, η επικοινων�α των  ανθρ�πων δεν βασ�ζεται �πως παλι� στη συγκ�ντρωση των ανθρ�πων σε κοιν� «χ�ρο και χρ�νο», με τα γνωστ� λειτουργικ� και οικονομικ� προβλ�ματα.  Σ�μερα, η επικοινων�α των ανθρ�πων βασ�ζεται στην ψηφιακ� τεχνολογ�α και η απα�τηση του κοινο� «χ�ρου και χρ�νου»  �χει ξεπεραστε�. Σ�μερα,  η τεχνολογ�α μπορε� να διασφαλ�σει  λειτουργικ� και οικονομικ� εφικτ�τητα σε μια Δημοκρατ�α, στη οπο�α η εξουσ�α δεν θα «πηγ�ζει»(!!)  απ� τους πολ�τες, αλλ� θα ασκε�ται απ� τους πολ�τες, �πως γιν�ταν σε αυτ�ν εδ� τον τ�πο πριν απ� 2500 χρ�νια. Σ�μερα, οι συνθ�κες ε�ναι πολ� ευνο�κ�τερες απ� τ�τε, γιατ� οι πολ�τες δεν θα χρειαστε� να πηγα�νουν στην Πν�κα· η Πν�κα, η Ψηφιακ� Πν�κα, θα πηγα�νει στους πολ�τες.

Μακ�ρι οι �χοντες τη θεσμικ� εξουσ�α εκπρ�σωποι μας να επιλ�ξουν το δρ�μο των μεταρρυθμ�σεων  και να κατανο�σουν �τι χωρ�ς τη βασικ� μεταρρ�θμιση οι �λλες πολ� δ�σκολα θα στερι�σουν, ανεξ�ρτητα απ� τον ορθολογισμ� και την αναγκαι�τητα τους· �τι χωρ�ς τη βασικ� μεταρρ�θμιση, η προσπ�θεια θα μοι�ζει με  θεμελ�ωση Π�ργων π�νω στην �μμο. 

Μακ�ρι κ�ποιος απ� τους σημερινο�ς κομματικο�ς αρχηγο�ς να με�νει στην ιστορ�α σαν ο Ν�ος Κλεισθ�νης της Ψηφιακ�ς �μεσης Δημοκρατ�ας της νε�τερης Ελλ�δας .

��������

��������