����������. � ������� ��� ��������.

��� ��������� �������

Η κρατο�σα αντ�ληψη.

Στο ερ�τημα τι πιστε�ετε για το πολ�τευμα της Δ η μ ο κ ρ α τ � α ς  που γενν�θηκε και λειτο�ργησε στην αρχα�α Ελλ�δα  – της �μεσης δημοκρατ�ας, �πως την ονομ�ζουμε σ�μερα με προφαν� στ�χο να διακηρ�ξουμε �τι η δημοκρατ�α δεν ε�ναι μ�α αλλ� πολλ�ς -  οι περισσ�τεροι �νθρωποι απαντο�ν:

Ε�ναι το πιο το γν�σιο ανθρωποκεντρικ� πολ�τευμα, που για να λειτουργ�σει �μως χρει�ζεται να προηγηθε� παιδε�α  �στε οι πολ�τες να αποκτ�σουν γν�σεις, κριτικ� δ�ναμη και �θος, υψηλοτ�ρου � �στω του ιδ�ου επιπ�δου  με το των εκλεγμ�νων αντιπροσ�πων τους. �ταν διασφαλισθο�ν αυτ�ς οι προ�ποθ�σεις,  τ�τε μπορε� να λειτουργ�σει �να πολ�τευμα δημοκρατ�ας σαν τη Δ η μ ο κ ρ α τ � α.

Ο συλλογισμ�ς ε�ναι στ�ρεος και δ�σκολα αμφισβητε�ται. Πρ�τα η Παιδε�α και �στερα η Δημοκρατ�α. Τα �λλα αποτελο�ν ευγενικ�ς, χωρ�ς �μως δυνατ�τητα εφαρμογ�ς,  απ�ψεις.

Στον εκ πρ�της �ψεως αμ�χητο αυτ� συλλογισμ�, δεν �χει ληφθε� υπ�ψη ο εξ�ς παρ�γοντας· η ισχυρ� αν�-τροφοδ�τηση (feed-back)μεταξ� παιδε�ας και δημοκρατ�ας.

Η �παρξη ισχυρ�ς ανατροφοδ�τησης  αναγνωρ�ζεται απ� �λους, ειδ�μονες και απλο�ς πολ�τες. Η πλειον�τητα των ανθρ�πων δηλαδ� πιστε�ει �τι Δημοκρατ�α και Παιδε�α αποτελο�ν �να δ�δυμο π�ργο αξι�ν, που ο �νας στηρ�ζει τον �λλον· που αν ο �νας καταρρε�σει νομοτελειακ� καταρρ�ει και ο �λλος.

Το πραγματικ� συνεπ�ς πρ�βλημα ε�ναι πως στην πρ�ξη χτ�ζεται αυτ�ς ο δ�δυμος π�ργος. Αρχ�ζοντας απ� την παιδε�α � αρχ�ζοντας απ� τη δημοκρατ�α ;

Ε�ναι γεγον�ς �τι οι περισσ�τεροι �νθρωποι πιστε�ουν στο πρ�τα η Παιδε�α και �στερα η Δημοκρατ�α. Εμε�ς πιστε�ουμε το αντ�θετο.

Πρ�τα η Δημοκρατ�α και �στερα η Παιδε�α.

Πρ�πει να ομολογ�σουμε �τι μεγ�λοι στοχαστ�ς, �πως ο Πλ�των, �ταν αντ�θετοι με αυτ� την �ποψη. Π�στευαν στην �ποψη, πρ�τα η Παιδε�α και �στερα η Δημοκρατ�α.

Ο   Πλ�των χαρακτηριστικ� �λεγε �τι για να κυβερνηθε�  σωστ� μια πολιτε�α πρ�πει : � �λοι οι πολ�τες να γ�νου φιλ�σοφοι (δημοκρατ�α) � να κυβερνο�ν μ�νο οι φιλ�σοφοι (αριστοκρατ�α). Η �ποψη ε�ναι και σαφ�ς και κατανοητ� και ορθολογικ�. Το πρ�βλημα �μως ε�ναι αν και π�ς μπορο�με να διασφαλ�σουμε �τι θα μας κυβερνο�ν γν�σιοι – και �χι ιμιτασι�ν – �ριστοι. Αυτ� ε�ναι το μεγ�λο πρ�βλημα που απασχολε� και ταλαιπωρε� τους ανθρ�πους.

Ε�ναι �σως χρ�σιμο να θυμηθο�με �τι � ρ ι σ το ς  στα Ελληνικ� ε�ναι ο αγαθ�τατος (αγαθ�ς, αμε�νων, �ριστος) και �τι αγαθ�ς ε�ναι ο καλ�ς, ο χρηστ�ς, ο εν�ρετος. Με αυτ�ς τα δεδομ�να πρ�πει να αξιολογηθε�, σαν ιδ�α αλλ� και σαν πρ�ξη, το πολ�τευμα της αριστοκρατ�ας του Πλ�τωνος.

Την �ποψη πρ�τα η δημοκρατ�α και μετ� η παιδε�α, υποστηρ�ζει, εμμ�σως πλην σαφ�ς, ο γνωστ�ς φιλ�σοφος και ποιητ�ς T. S. Eliot (1888- 1965). Συγκεκριμ�να στο δοκ�μιο του «Η σημεριν� Παιδε�α και οι Κλασικο�», γρ�φει :

Η �ποψη του Eliot εξηγε� το εξ�ς παρ�δοξο φαιν�μενο. Τα διατιθ�μενα για την παιδε�α υλικ� μ�σα και ανθρ�πινο δυναμικ� τη δεκαετ�α του 1950 στη Χ�ρα μας, �ταν σαφ�ς μικρ�τερα απ� τα σημεριν�. Παρ� τα�τα, τα πνευματικ�, ηθικ� και παραγωγικ� χαρακτηριστικ� της σημεριν�ς παιδε�ας, ε�ναι μικρ�τερα απ�  αυτ� της δεκαετ�ας του 1950.  

Η εξ�γηση του εκ πρ�της �ψεως παρ�δοξου και παρ�λογου αυτο� φαινομ�νου, πιστε�ουμε πως βρ�σκεται στο δ�γμα του Eliot·  στην αστ�θεια και απροσδιοριστ�α του σημερινο�  κοινωνικο� συστ�ματος, που η �σκηση της εξουσ�ας τυπικ� γ�νεται απ� το σ�νολο των πολιτ�ν, αλλ� ουσιαστικ� γ�νεται απ� τους ολ�γους· τους εκλεγμ�νους και «εκλεγμ�νους» αντιπροσ�πους των πολιτ�ν και τους βολεμ�νους απ� αυτο�ς. Πιστε�ουμε πως οφε�λεται στο �τι δεν �χουμε πραγματικ� δημοκρατ�α στις μαθητικ�ς, στις σπουδαστικ�ς κοιν�τητες και στην κοινων�α.

Υπ�ρ του δ�γματος πρ�τα η δημοκρατ�α, συνηγορο�ν επ�σης πολλ� ιστορικ� γεγον�τα  κατ� τα οπο�α σε περι�δους λειτουργ�ας της πραγματικ�ς Δημοκρατ�ας, �γινε απογε�ωση, αξιολογο�μενης απ� τα αποτελ�σματα της, της παιδε�ας.

Να δ�ο τ�τοια  χαρακτηριστικ� παραδε�γματα:

(1). Στην Αρχα�α Ελλ�δα, η μεσουρ�νηση της κλασσικ�ς παιδε�ας, και του ανεπαν�ληπτου αρχαιοελληνικο� πολιτισμο�, �γινε στον �διο τ�πο και στον �διο χ�ρο,  στον οπο�ο ε�χε προηγηθε� και συνυπ�ρξει, λειτουργ�α πραγματικ�ς δημοκρατ�ας. Θεωρο�με αυτον�ητο �τι η παιδε�α μετρι�ται, πρ�πει να μετρι�ται,  με τα πνευματικ�, ηθικ� και υλικ� αποτελ�σματα που δημιουργε� και �χι απ� επικλ�σεις μεμονωμ�νων, κυρ�ως υλικ�ν, αποτελεσμ�των που εξυπηρετο�ν τους ολ�γους.

(2). Στο χωρι� Αμπελ�κια Θεσσαλ�ας (Κισσ�βου),  τα χρ�νια 1770-1811, πραγματοποι�θηκε  μια μεγ�λη επιτυχ�α στον τομ�α παραγωγ�ς και εμπορ�ας των φημισμ�νων «κ�κκινων νημ�των». Αυτ� η επιτυχ�α - που θα ζ�λευαν και δ�σκολα θα πετ�χαιναν σ�μερα ειδ�μονες του London School of Economics -   �ταν δημιο�ργημα της «Κοιν�ς Συντροφι�ς των Αμπελακ�ων», εν�ς οργ�νου απ� τους απλο�ς χωρικο�ς των Αμπελακ�ων,  παρ�μοιου με την Εκκλησ�α του Δ�μου της αρχα�ας Αθ�νας .

Σ�γουρα θα υπ�ρχουν και πολλ� �λλα τ�τοια παραδε�γματα, που θα ενισχ�ουν την �ποψη πρ�τα η δημοκρατ�α.

Μακ�ρι να βρεθο�ν ν�οι �νθρωποι που θα τα καταγρ�ψουν και θα τα αξιολογ�σουν.

Παιδε�α, Δημοκρατ�α και Ψηφιακ� Τεχνολογ�α

Η συμβολ� της ψηφιακ�ς τεχνολογ�ας στην αν�πτυξη της παιδε�ας ε�ναι �μεση και, κυρ�ως, �μμεση.

Η �μεση βελτ�ωση

Η �μεση βελτ�ωση ε�ναι και προφαν�ς και σημαντικ�. Συνοψ�ζεται στη διασφ�λιση ε�κολης και οικονομικ� προσιτ�ς  παροχ�ς υπηρεσι�ν πρ�σβασης:

• Στις πηγ�ς γν�σεων( βιβλιοθ�κες, εγκυκλοπα�δειες, ηλεκτρονικ�ς δημοσιε�σεις των εκπαιδευτικ�ν και ερευνητικ�ν Ιδρυμ�των κλπ) 
• Στην αν�πτυξη ν�ων πιο φιλικ�ν, πιο ευ�λικτων και πιο οικονομικ�ν τρ�πων εκπα�δευσης (Τηλε - εκπα�δευση , ηλεκτρονικ� μ�θηση, τηλε- εργασ�α) και
• Στην πραγματοπο�ηση πνευματικ�ν εργασι�ν ρουτ�νας, γρ�γορα και με μικρ� κ�στος(γρ�ψιμο κειμ�νων, διαχε�ριση κειμ�νων, αποθ�κευση πληροφορι�ν, πραγματοπο�ηση υπολογισμ�ν )

Οι υπηρεσ�ες αυτ�ς ε�ναι ισοδ�ναμες με την απ�κτηση απ� κ�θε μαθητ� μιας σημαντικ�ς  βιβλιοθ�κης και μιας ομ�δας ανθρ�πων/βοηθ�ν που εκτελο�ν, μετ� απ� εντολ� τους, πνευματικ�ς εργασ�ες ρουτ�νας. Τ�τοια δυνατ�τητα στο παρελθ�ν ε�χαν  μ�νο φωτισμ�νοι βασιλι�δες � πολ� πλο�σιοι �νθρωποι. Σ�μερα η �δια δυνατ�τητα, χ�ρη στην τεχνολογ�α, υπ�ρχει σε ανθρ�πους πλο�σιους και φτωχο�ς· σε  μαθητ�ς  της π�λης και του χωριο�, ανεξ�ρτητα απ� την οικονομικ� και κοινωνικ� τους κατ�σταση.  

Αν συγκρ�νει κ�ποιος τις σημεριν�ς δυνατ�τητες με εκε�νες  του πρ�σφατου σχετικ� παρελθ�ντος, ε�κολα αντιλαμβ�νεται το μ�γεθος αυτ�ς της συμβολ�ς.

Τη δεκαετ�α του 50 υπ�ρχε στο χωρι� μου μ�νο μ�α βιβλιοθ�κη, στην εξοχικ� β�λλα του οικονομικ� και κοινωνικ� πετυχημ�νου συντοπ�τη,  Ιω�ννου Δροσοπο�λου.

Σ�μερα  υπ�ρχουν 500 περ�που PC με δυνατ�τητα πρ�σβασης στο Ιντερν�τ. Το γεγον�ς αυτ� ε�ναι ισοδ�ναμο με τη διαθεσιμ�τητα 500 βιβλιοθηκ�ν που ε�ναι μ�λιστα ασυγκρ�τως πλουσι�τερες τη μοναδικ� βιβλιοθ�κη της δεκαετ�ας του 50.  

Και αυτ� συμβα�νουν σ�μερα. Α�ριο;

Η �μμεση βελτ�ωση

Η �μμεση βελτ�ωση, που ε�ναι πιο σημαντικ� απ� την �μεση,  επ�γεται απ� την βελτ�ωση που δημιουργε�ται – που μπορε� να δημιουργηθε� – απ� τη συμβολ� της ν�ας τεχνολογ�ας στην αν�πτυξη και λειτουργ�α εν�ς σταθερο�, ορθολογικο� και συμβατο� με τους φυσικο�ς ν�μους κοινωνικο� συστ�ματος· της Ψηφιακ�ς �μεσης Δημοκρατ�ας. Της δημοκρατ�ας που οραματ�ζονται οι φ�λοι της ΨΑΔ .

Οι παραπ�νω σκ�ψεις οδηγο�ν στο ακ�λουθο στ�ρεο συμπ�ρασμα :

Αν η Δημοκρατ�α ε�ναι η Παιδε�α της παιδε�ας, τ�τε η αναγ�ννηση της παιδε�ας μπορε� να δημιουργηθε� μ�νο με την αναγ�ννηση της Δημοκρατ�ας. Σε\ αντ�θετη  περ�πτωση  οι προσπ�θειες αναβ�θμισης της παιδε�ας,  θα μοι�ζουν με τις προσπ�θειες ανθρ�πων που δεν �χουν κρ�ση και εμπειρ�ες και προσπαθο�ν να «χτ�σουν παλ�τια π�νω στην �μμο».