������ ��� ����������� � �������� �������;

��� ������� �������

Στις 28 Ιουλ�ου του 2011 αναρτ�θηκε απ� το Υπουργε�ο Εσωτερικ�ν και τ�θεται σε δημ�σια διαβο�λευση μ�χρι τις 21 Αυγο�στου του τρ�χοντος �τους Σχ�διο Ν�μου για τη «Διε�ρυνση της �μεσης και συμμετοχικ�ς δημοκρατ�ας με τη διεν�ργεια δημοψηφ�σματος». Σ�μφωνα με το εισαγωγικ� σημε�ωμα του υπουργε�ου:

        Εκε�νο που πρωτ�στως παρατηρε� κανε�ς, �κπληκτος σ�γουρα αν ε�ναι ανυποψ�αστος, �χει να κ�νει με το γεγον�ς �τι, εν� η προσφυγ� σε δημοψ�φισμα προβλ�πεται συνταγματικ� απ� την αναθε�ρηση του 1985/86, δηλαδ� εδ� και 25 χρ�νια, καμ�α απ� τις κυβερν�σεις που μεσολ�βησαν δεν φρ�ντισε �λο αυτ� το δι�στημα – και μιλ�με για �να τ�ταρτο του αι�να – να φ�ρει προς ψ�φιση στην Ελληνικ� Βουλ� τον αναγκα�ο εκτελεστικ� ν�μο, προκειμ�νου να καταστε� εφαρμοστ� η σχετικ� πρ�βλεψη του συντ�γματος και να ε�ναι εφικτ� η διεν�ργεια δημοψηφισμ�των. Το εκπληκτικ�τερο β�βαια ε�ναι �τι καν�να απ� τα εκ�στοτε κ�μματα της αντιπολ�τευσης και δη οι πολιτικ�ς δυν�μεις του λεγ�μενου προοδευτικο� χ�ρου δεν ανακ�νησαν ποτ� το ζ�τημα. Με �λλα λ�για, οι πολιτικο� αντιπρ�σωποι των Ελλ�νων πολιτ�ν φρ�ντισαν για δυ�μισι δεκαετ�ες να αφ�σουν ανενεργ� �να �ρθρο του συντ�γματος που δικαι�νει τον διακηρυγμ�νο δημοκρατικ� του χαρακτ�ρα περισσ�τερο απ� οποιαδ�ποτε �λλο.

            Ας μη γιν�μαστε �μως μεμψ�μοιροι. Η Ελληνικ� Βουλ� ε�ναι �τοιμη, �στω και καθυστερημ�να, να κ�νει �να μικρ� β�μα προς την πραγματικ� δημοκρατ�α. Εκε� �μως που ε�μαστε �τοιμοι να αναφων�σουμε ενθουσιωδ�ς το «κ�λλιο αργ� παρ� ποτ�» και να θριαμβολογ�σουμε για την πρ�τη στρατηγικ� ν�κη του κιν�ματος «των αγανακτισμ�νων πολιτ�ν» και των «Πλατει�ν», που �σπρωξε την κυβ�ρνηση σ’ αυτ� το β�μα με τη σθεναρ� του απα�τηση για �μεση δημοκρατ�α,  μια προσεκτικ�τερη ματι� στο Σχ�διο Ν�μου μ�ς κ�βει τη φ�ρα. Δυστυχ�ς δεν πρ�κειται για θρ�αμβο του κιν�ματος αλλ� για τακτικ� ελιγμ� της κυβ�ρνησης. �ναν ελιγμ� μ�λιστα απ� τον οπο�ο οι δυν�μεις του ισχ�οντος πολιτικο� συστ�ματος προσδοκο�ν να αποκομ�σουν μακροπρ�θεσμα πολλ� οφ�λη. Τη δυσο�ωνη αυτ� διαπ�στωση υπαγορε�ουν δ�ο σημε�α τα οπο�α πολ� ε�κολα μπορε� κανε�ς να εντοπ�σει τ�σο στο παραπ�νω εισαγωγικ� απ�σπασμα �σο και στο πλ�ρες κε�μενο του Σχεδ�ου Ν�μου.

            Το πρ�το απ� τα δ�ο επ�μαχα σημε�α βρ�σκεται στον �διο τον τ�τλο του:   «Διε�ρυνση της �μεσης και συμμετοχικ�ς δημοκρατ�ας με τη διεν�ργεια δημοψηφ�σματος». Σκ�πιμα εδ� τ�θενται μαζ� και συνδ�ονται παρατακτικ� οι �ννοιες της «�μεσης» και της «συμμετοχικ�ς» δημοκρατ�ας για να προκληθε� στη συνε�δηση του πολ�τη η απαιτο�μενη σ�γχυση και συνεκδοχικ� η ικανοπο�ηση στο θυμικ� του �τι επιτ�λους η δημοκρατ�α βαθα�νει. �πως διεξοδικ� �χουμε εξηγ�σει στο πρ�σφατα δημοσιευμ�νο δοκ�μιο «Η κρ�ση του κοινοβουλευτισμο� και το α�τημα της �μεσης δημοκρατ�ας»[i] η λεγ�μενη συμμετοχικ� δημοκρατ�α �χι μ�νο δεν �χει καμ�α σχ�ση με την �μεση, αλλ� �χει επινοηθε� ακριβ�ς για να υπονομε�σει τη διεκδ�κησ� της.  Πρ�κειται για �να μοντ�λο σχεδιασμ�νο απ� την πλ�ρως ομονοο�σα με το πολιτικ� σ�στημα διαν�ηση της νεοτερικ�τητας, που στ�χο �χει να δημιουργ�σει στους πολ�τες την ψευδα�σθηση της συμμετοχ�ς πλ�θοντας δ�ο ψευδεπ�γραφα κοινωνικοπολιτικ� μορφ�ματα, την «Κοινων�α των Πολιτ�ν» και τις «Μη κυβερνητικ�ς Οργαν�σεις», τα οπο�α λειτουργο�ν στη β�ση των αρχ�ν του εθελοντισμο� και της επικουρικ�τητας, εν� την �δια στιγμ� ε�ναι κρατικ� διευθυν�μενα. �δη μ�λιστα μ�σα σε λ�γα χρ�νια λειτουργ�ας τα μορφ�ματα αυτ� �χουν αποκαλ�ψει τον εκτρωματικ� τους χαρακτ�ρα, αρκε� να αναλογιστε� κ�ποιος το ρ�λο των περ�φημων «Ανεξ�ρτητων Αρχ�ν» και να ανατρ�ξει σε πρ�σφατα δημοσιε�ματα σχετικ� με τη σκανδαλ�δη χρηματοδ�τηση και οικονομικ� διαχε�ριση των «Μη Κυβερνητικ�ν Οργαν�σεων». Για να μη μακρηγορο�με, η διαφορ� αν�μεσα στη συμμετοχικ� και την �μεση δημοκρατ�α ε�ναι αν�λογου ε�ρους με αυτ� αν�μεσα στον καθαρ� καπιταλισμ� και τον αμιγ� σοσιαλισμ�. Η συμμετοχικ�, επιβεβαι�νοντας τον προσδιορισμ� της, ζητ�ει απ� τον πολ�τη μια τυπικ� συμμετοχ�, επικυρωτικ� των αποφ�σεων που λαμβ�νουν οι επαγγελματ�ες πολιτικο� και τα οικονομικ� κ�ντρα που τους στηρ�ζουν, εν� η �μεση απαιτε� απ� τους πολ�τες να πα�ρνουν οι �διοι τις αποφ�σεις και να αναλαμβ�νουν  την ευθ�νη για αυτ�ς με πλ�ρη επ�γνωση �τι θα πληρ�σουν και το κ�στος για την �ποια αστοχ�α.   Η τα�τισ� τους, λοιπ�ν, απ� τον Υπουργ� Εσωτερικ�ν �χει �να και μ�νο σκοπ�: να αποδυναμ�σει σταδιακ� και να φενακ�σει την απα�τηση των πολιτ�ν για �μεση, για γν�σια, για πραγματικ� δημοκρατ�α.

            Αν κ�ποιος, ωστ�σο, διατηρε� αμφιβολ�ες για τον περιγραφ�μενο δ�λο των κρατο�ντων, οι οπο�οι δεν εννοο�ν να εγκαταλε�ψουν �τσι ε�κολα την απλ�χερη εξουσ�α που τους χ�ρισε ο κοινοβουλευτισμ�ς και τα απορρ�οντα απ� αυτ� προν�μια, �ρχεται το δε�τερο σημε�ο για να τις εξαλε�ψει: «η ετυμηγορ�α του εκλογικο� σ�ματος ε�ναι συμβουλευτικ� για την κυβ�ρνηση, με εξα�ρεση την περ�πτωση δημοψηφ�σματος για ψηφισμ�νο νομοσχ�διο, οπ�τε �χει δεσμευτικ� περιεχ�μενο, αρκε� να π�ρει μ�ρος στην ψηφοφορ�α τουλ�χιστον το πεν�ντα τοις εκατ� (50%) �σων ε�ναι γραμμ�νοι στους εκλογικο�ς καταλ�γους». Τα σχ�λια περιττε�ουν. Δε χρει�ζεται να ε�ναι κανε�ς εμβριθ�ς αναλυτ�ς για να κατανο�σει �τι τα δημοψηφ�σματα που μας επιφυλ�σσουν οι εκ�στοτε κοινοβουλευτικ�ς πλειοψηφ�ες στη β�ση του υπ� ψ�φιση νομοσχεδ�ου θα ε�ναι εντελ�ς προσχηματικ� και επικυρωτικ� προειλημμ�νων απ� τις �διες αποφ�σεων. Ε�ναι δε ηλ�ου φαειν�τερον �τι θα επιλ�γονται τεχνη�ντως θ�ματα που διχ�ζουν την κοινων�α, �πως εκε�νο για παρ�δειγμα της μονιμ�τητας των δημοσ�ων υπαλλ�λων, για να πειστε� ο πολ�της �τι η �μεση δημοκρατ�α �χι μ�νο δεν ε�ναι παν�κεια, αλλ� προκαλε� και κοινωνικ�ς αναστατ�σεις. Το ισχ�ον πολιτικ� σ�στημα και οι εξουσιαστ�ς του αποδεικν�ουν για μια ακ�μη φορ� �τι στο �νομα της πολ�παθης δημοκρατ�ας ε�ναι ικανο� να εξυφ�νουν τις πιο περ�τεχνες θεσμικ�ς δολοπλοκ�ες και να κ�νουν Ρωμα�ους αυτοκρ�τορες και Οθωμανο�ς τοπ�ρχες να μοι�ζουν με αγγελο�δια.

            Ε�ναι, τ�λος, δ�σκολο να διαφ�γει της προσοχ�ς μας η επιλογ� της νομοθετικ�ς εξουσ�ας να επιβ�λει ως αποκλειστικ� την  εντελ�ς παρωχημ�νη, δυσλειτουργικ� και δαπανηρ� φυσικ� (με την �ννοια της διεξαγ�μενης σε φυσικ� χ�ρο με το �ντυπο ψηφοδ�λτιο και την πατροπαρ�δοτη κ�λπη)  εκλογικ� διαδικασ�α σε μια εποχ� που οι ψηφιακ�ς (διαδ�κτυο, κινητ� τηλ�φωνο) ψηφοφορ�ες ε�ναι και τεχνικ� εφικτ�ς και ασφαλε�ς. Απ�δειξη περ� το�του συνιστ� το παρ�δειγμα της Εσθον�ας, �που �χει �δη τεθε� σε ισχ� νομοσχ�διο σ�μφωνα με το οπο�ο �λες οι επικε�μενες εκλογικ�ς αναμετρ�σεις θα διεξ�γονται ψηφιακ�. Ακ�μη και σε αυτ� την επιλογ� λανθ�νει η απροθυμ�α των κυβερν�ντων να ενισχ�σουν ουσιαστικ� το δημοκρατικ� πολ�τευμα και η επιδ�ωξ� τους να δυσχερ�νουν κ�θε συναφ� προσπ�θεια, ακ�μη και την πιο υποτυπ�δη.

            Ωστ�σο, παρ� τις μελαγχολικ�ς μας διαπιστ�σεις και την απαισιοδοξ�α που μοιρα�α γενν� αυτ� το Σχ�διο Ν�μου, απ� εμ�ς τους πολ�τες εξαρτ�ται το ε�ν η συγκεκριμ�νη εξ�λιξη θα καταστε� ελπιδοφ�ρα. Γιατ� μπορε� να αποτελε� �ναν τακτικ� ελιγμ� του πολιτικο� συστ�ματος, αλλ� καλο�μαστε να συνειδητοποι�σουμε �τι στον ελιγμ� αυτ� οι ταγο� του οδηγ�θηκαν απ� την αν�γκη να καταλαγι�σουν την ορμ� του ανοργ�νωτου μεν, πλην �μως ανυπ�κριτου και απαιτητικο�, κιν�ματος των αγανακτισμ�νων πολιτ�ν, απ� τη γενικευμ�νη δυσφορ�α μας και κυρ�ως απ� τις πρωτ�γνωρες στο μεταπολιτευτικ� σκηνικ� πρ�ξεις �μπρακτης αποδοκιμασ�ας του πολιτικο� προσωπικο�. �ρα, αντ� να αφεθο�με μοιρολατρικ� στη σαγ�νη του πολιτικο� τους παιγν�ου, μηρυκ�ζοντας ζαλισμ�νοι τα λ�γα φ�λλα αμεσοδημοκρατικ�ς δ�φνης που μας δ�νουν, καλ� θα κ�νουμε να σφ�ξουμε - με κ�θε ειρηνικ� μ�σο και με ιδια�τερη επιμ�λεια στην περιφρο�ρηση απ� τις συν�θεις προβοκ�τσιες - τον κλοι� γ�ρω τους μ�χρι να αποφασ�σουν να γ�νουν αυτ� που η πραγματικ� δημοκρατ�α ορ�ζει, απλο� δηλαδ� εντολοδ�χοι και εκτελεστ�ς των αποφ�σεων του πολιτικο� σ�ματος. Ε�ναι κατ�λληλη η στιγμ� να μετατρ�ψουμε το παθητικ� κ�νημα αγαν�κτησης σε ενεργητικ� κ�νημα διεκδ�κησης με δεσπ�ζον πρ�ταγμα την �μεση δημοκρατ�α. Κ�τι τ�τοιο β�βαια απαιτε� συνεχ� εγρ�γορση και πολλ� δουλει�, τ�σο θεωρητικ� �σο και πρακτικ�.

 Ο Βαγγ�λης Κ�λιοσης σπο�δασε Ιστορ�α  και εργ�ζεται ως φιλ�λογος στη δημ�σια δευτεροβ�θμια εκπα�δευση.  �χει εκδ�σει:  μια ποιητικ� συλλογ� ("Ακροβασ�ες", Εκδ�σεις �ψιλον, 1991), μια συλλογ� διηγημ�των ("�μηρος ετα�ρας", Εκδ�σεις Καστανι�τη, 1997), �να μυθιστ�ρημα ("Και τ�ρα τι θα γ�νουμε χωρ�ς τρομοκρ�τες, Εκδ�σεις Καστανι�τη, 2006)  και το δοκ�μιο «Η κρ�ση του κοινοβουλευτισμο� και το α�τημα της �μεσης Δημοκρατ�ας»,  Εκδ�σεις Χρ�στος Ε. Δαρδαν�ς 2011. Ε�ναι μ�λος του Συνδ�σμου των Φ�λων της Ψηφιακ�ς �μεσης Δημοκρατ�ας.