����� ���������� �� ��������� ��� ������� ���������

��� ��������� �������

Η �ννοια της Εντροπ�ας

 Ο �ρος Εντροπ�α (Entropy) προ�ρχεται απ� τις Ελληνικ�ς λ�ξεις «εν +τροπ�» και χρησιμοποι�θηκε το πρ�τον  απ� το Γερμαν� Φυσικ� Κλαο�ζιους  για να εκφρ�σει  τη δυσχ�ρεια μετατροπ�ς της θερμ�τητας σε μηχανικ� �ργο.

Γενικ�τερα ο �ρος εντροπ�α εκφρ�ζει το μ�τρο της ενδογενο�ς δυσχ�ρειας μετασχηματισμο� εν�ς φυσικο� μεγ�θους σε �να �λλο  (transformation content).

Σε μια διαφορετικ� προσ�γγιση ο �ρος εντροπ�α εκφρ�ζει το βαθμ� υποβ�θμισης της ικαν�τητας εν�ς συστ�ματος για την πραγματοπο�ηση του σκοπο� του. Μεγ�λη εντροπ�α σημα�νει μεγ�λη με�ωση της ικαν�τητας του.

Στα θερμοδυναμικ� συστ�ματα, �ταν η εντροπ�α λ�βει τη μ�γιστη δυνατ� τιμ� τ�τε η ικαν�τητα παραγωγ�ς �ργου μηδεν�ζεται και επ�ρχεται ο Θερμοδυναμικ�ς Θ�νατος. Αν�λογα ισχ�ουν και για �λα τα �λλα συστ�ματα �πως τα πληροφοριακ�, τα κοινωνικ�, τα πολιτικ�. 

Ο ν�μος της Εντροπ�ας

Σ�μφωνα με το ν�μο της εντροπ�ας, « �λες οι αυθ�ρμητες μεταβολ�ς στη φ�ση οδηγο�ν σε α�ξηση της εντροπ�ας». Το�το προφαν�ς σημα�νει �τι η υποβ�θμιση της ικαν�τητας των συστημ�των – η α�ξηση της εντροπ�ας -  �χει νομοτελειακ� βεβαι�τητα. Οι �νθρωποι δεν χρει�ζεται να κοπι�σουν για την αποδ�μηση των συστημ�των, �πως δεν χρει�ζεται να κοπι�σουν για να φτ�σει το νερ� απ� την κορυφ� του βουνο� στη θ�λασσα. Εκε�νο που χρει�ζεται να κ�νουν, ε�ναι να μην εμποδ�ζουν τη λειτουργ�α των μηχανισμ�ν της φ�σεως για με�ωση  –ουσιαστικ� επιβρ�δυνση της α�ξησης - της εντροπ�ας.

Η με�ωση αυτ�,  γνωστ� και ως  αρνητικ�  εντροπ�α (neg-entropy), αποτελε� μια νομοτελειακ� �νιση προσπ�θεια που δεν μπορε� να ανατρ�ψει το ν�μο της εντροπ�ας αλλ� μ�νο να καθυστερ�σει την α�ξηση της εντροπ�ας.

Η αν�πτυξη αρνητικ�ς εντροπ�ας δημιουργε�ται, ε�τε απ� την �δια τη Φ�ση, �ταν αυτ� δεν βι�ζεται απ� τον �νθρωπο, ε�τε απ� δρ�σεις των ανθρ�πων για με�ωση της εντροπ�ας των συστημ�των που οι �διοι �χουν δημιουργ�σει.

Πολλ�ς φορ�ς �μως οι �νθρωποι ενεργο�ν αψηφ�ντας το ν�μο της εντροπ�ας· και τη φ�ση βι�ζουν και μ�τρα που αυξ�νουν, αντ� να μει�νουν, την εντροπ�α λαμβ�νουν.     

Οι ορισμο� της Εντροπ�ας.

Στους δι�φορους κλ�δους της Φυσικ�ς ο παραπ�νω γενικ�ς ορισμ�ς εξειδικε�εται και εκφρ�ζεται, ποιοτικ� και ποσοτικ�, με τη χρ�ση αν�τερων μαθηματικ�ν. Αυτ�ς �μως ο τρ�πος �κφρασης, ο μαθηματικ�ς φορμαλισμ�ς, ε�ναι κατανοητ�ς  μ�νο σε αυτο�ς που γνωρ�ζουν τη «μαθηματικ� γλ�σσα»  

Για το λ�γο αυτ� στα επ�μενα παρατ�θενται οι ποιοτικο� ορισμο�, η φυσικ� �ννοια της εντροπ�ας, παραλε�ποντας τους μαθηματικο�ς φορμαλισμο�ς της, οι οπο�οι πολ� συνοπτικ� αναφ�ρονται σε υποσημει�σεις.  

Η εντροπ�α στη θερμοδυναμικ�[1]

Στη θερμοδυναμικ�, εντροπ�α ε�ναι  «το μ�τρο της δυσχ�ρειας μετατροπ�ς της θερμικ�ς εν�ργειας σε μηχανικ� εν�ργεια».Μεγ�λη εντροπ�α σημα�νει μεγ�λη δυσχ�ρεια μετατροπ�ς και αντιστρ�φως. �ταν η εντροπ�α γ�νει η μ�γιστη δυνατ� τ�τε τα θερμικ� συστ�ματα δεν μπορο�ν να παρ�γουν μηχανικ� �ργο.

Η εντροπ�α στην Στατιστικ� και Κβαντικ� Μηχανικ�[2]

Στη μοντ�ρνα Φυσικ�, εντροπ�α ε�ναι το « μ�τρο της αταξ�ας των στοιχε�ων της �λης». Μεγ�λη αταξ�α σημα�νει μεγ�λη εντροπ�α δηλαδ� μειωμ�νη ικαν�τητα του συστ�ματος. Ε�ναι σημαντικ� να διευκρινισθε� �τι ο �ρος αταξ�α εδ�  αφορ� την «ενεργειακ� αταξ�α» των στοιχε�ων της �λης.

Η εντροπ�α στην Πληροφορικ� [3]

Στη θεωρ�α της πληροφορ�ας, «Εντροπ�α ε�ναι το αντ�στροφο του μ�τρου της Πληροφορ�ας». Μεγ�λη (πλ�ρης και αξι�πιστη) πληροφορ�α σημα�νει μικρ� εντροπ�α, δηλαδ� αυξημ�νη ικαν�τητα του συστ�ματος.

Ο �ρος διαφ�νεια που χρησιμοποιε�ται  απ� πολιτικο�ς και κοινωνιολ�γους κατ� β�θος σημα�νει �παρξη χαμηλ�ς εντροπ�ας στα πολιτικ� και κοινωνικ� συστ�ματα.

�σως ε�ναι ενδιαφ�ρον να υπενθυμ�σουμε �τι η αταξ�α και η πληροφορ�α ε�ναι δ�ο μεγ�θη που �χουν αντιστρ�φως αν�λογη σχ�ση. Μεγ�λη αταξ�α σημα�νει μικρ� πληροφορ�α και μικρ� αταξ�α σημα�νει μεγ�λη πληροφορ�α. Αυτ� η σχ�ση ε�ναι γνωστ� απ� την εμπειρ�α μας στη λειτουργ�α μιας  ακατ�στατης και μιας τακτοποιημ�νης αποθ�κης.

Η εντροπ�α στην  κοινωνιολογ�α και στην πολιτικ�

Στα κοινωνικ� και πολιτικ� συστ�ματα δεν γνωρ�ζουμε αν υπ�ρχει μαθηματικ�ς ορισμ�ς, αλλ� ο�τε και �νας γενικ�ς αποδοχ�ς λογικ�ς ορισμ�ς, της εντροπ�ας. Αυτ� μπορε� να οφε�λεται ε�τε στις μικρ�ς γν�σεις μας, ε�τε στο �τι δεν χρησιμοποιε�ται μ�χρι σ�μερα  μαθηματικ�ς ορισμ�ς της εντροπ�ας.

Απ� τα κ�ποια στοιχε�α που συγκεντρ�σαμε απ� το Ιντερν�τ, οδηγηθ�καμε στο συμπ�ρασμα �τι στα κοινωνικ� και πολιτικ� συστ�ματα, εντροπ�α ε�ναι «το μ�τρο της αποδ�μησης των κοινωνικ�ν και πολιτικ�ν συστημ�των». Μεγ�λη εντροπ�α σημα�νει μεγ�λη αποδ�μηση του συστ�ματος.

Και στα συστ�ματα αυτ�, �ταν η εντροπ�α λ�βει τη μ�γιστη τιμ� της επ�ρχεται ο κοινωνικ�ς και ο πολιτικ�ς θ�νατος.

Απ� τα προηγο�μενα αλλ� και απ� �λλα στοιχε�α προκ�πτει �τι η  �ννοια της εντροπ�ας στους δι�φορους κλ�δους της επιστ�μης - μοντ�ρνα φυσικ�, πληροφορικ�, κοινωνιολογ�α, πολιτικ� -  κατ� β�θος ε�ναι η �δια.  

Η εντροπ�α των πολιτικ�ν συστημ�των

Βασικ� προ�π�θεση καταν�ησης της εντροπ�ας των πολιτικ�ν συστημ�των ε�ναι να διευκρινισθε� πλ�ρως η �ννοια της αταξ�ας γιατ� η προσπ�θεια εκτ�μησης της εντροπ�ας στα πολιτικ�  συστ�ματα  θα επιχειρηθε� με την �δια  λογικ� που εφαρμ�ζεται στα φυσικ� συστ�ματα.  

Ποια ε�ναι λοιπ�ν η αταξ�α που αποτελε� μ�τρο της εντροπ�ας των πολιτικ�ν  συστημ�των ;

Ξεκιν�ντας απ� το φυσικ�/ηθικ� αξ�ωμα �τι οι �νθρωποι �χουν απ� τη φ�ση εξουσ�α ( ελευθερ�α, ισχ�, εν�ργεια),  που σημα�νει δυνατ�τητα λ�ψεως και πραγματοπο�ησης αποφ�σεων, οδηγο�μαστε στο συμπ�ρασμα �τι τ�ξη  ε�ναι να �χουν �λοι οι �νθρωποι την ισχ� (την ελευθερ�α) που τους δ�ρισε η Φ�ση και αταξ�α ε�ναι το αντ�θετο· να συγκεντρ�νεται δηλαδ� αυτ� η ισχ�ς σε �ναν η λ�γους ανθρ�πους.[4]  �σο μεγαλ�τερη ε�ναι η συγκ�ντρωση εξουσ�ας, τ�σο η εντροπ�α ε�ναι μεγαλ�τερη. 

Στο πολ�τευμα της �μεσης Δημοκρατ�ας, της Δημοκρατ�ας του αρχαιοελληνικο� πνε�ματος, η εντροπ�α γ�νεται η  ελ�χιστη. Αυτ� συμβα�νει γιατ�: 

(1)   Οι πολ�τες ε�ναι εξουσι�ζοντες και συγχρ�νως εξουσιαζ�μενοι με αποτ�λεσμα η συγκ�ντρωση εξουσ�ας να ε�ναι η μικρ�τερη δυνατ�

(2)   Ο περιορισμ�ς της πληροφορ�ας σε �να πολ�τευμα που �λοι ε�ναι εξουσι�ζοντες, ο�τε δυνατ�ς ε�ναι, ο�τε ν�ημα �χει. Συνεπ�ς η πληροφορ�α ε�ναι η μεγαλ�τερη απ� αυτ� των �λλων πολιτευμ�των. 

Στις απ�λυτες Μοναρχ�ες ισχ�ουν τα αντ�θετα. Η εντροπ�α γ�νεται μ�γιστη γιατ� �λη η εξουσ�α συγκεντρ�νεται σε �να μ�νο �νθρωπο. Η πληροφορ�α επ�σης, �χει την ελ�χιστη τιμ� δεδομ�νου �τι δυνατ�τητα αλλ� και λ�γους  περιορισμο� της πληροφορ�ας, �χουν μ�νο �σοι συγκεντρ�νουν και διαχειρ�ζονται την ισχ� των ανθρ�πων. Οι απλο� πολ�τες ο�τε λ�γους, ο�τε δυνατ�τητα �χουν. 

Η εντροπ�α �λων των �λλων πολιτευμ�των εξαρτ�ται απ� το πλ�θος αυτ�ν που συμμετ�χουν στην �σκηση της εξουσ�ας και μει�νεται  με την α�ξηση των πολιτ�ν που συμμετ�χουν.

Στις Αντιπροσωπευτικ�ς Δημοκρατ�ες η εντροπ�α �χει τιμ�ς μεταξ� των τιμ�ν της Μοναρχ�ας και της �μεσης Δημοκρατ�ας, γιατ� η εξουσ�α - θεωρητικ� τουλ�χιστον -  συγκεντρ�νεται σε �λους τους αντιπροσ�πους των πολιτ�ν. Στην πρ�ξη �μως αυτ� ισχ�ει ; Το τι ισχ�ει στην πρ�ξη το ξ�ρουν �λοι οι πολ�τες.

Η εξουσ�α συγκεντρ�νεται ουσιαστικ� σε �να πρ�σωπο. Σ�μφωνα με τους θεσμο�ς του πολιτε�ματος της Χ�ρας μας, συγκεντρ�νεται στο πρ�σωπο του πρωθυπουργο�.

Για τους λ�γους αυτο�ς η συγκ�ντρωση εξουσ�ας  στην πρ�ξη ε�ναι πολλαπλ�σια εκε�νης που προβλ�πεται απ� το συνταγματικ� ν�μο.

Η μεγ�λη συγκ�ντρωση εξουσ�ας, ε�ναι η αιτ�α της  α�ξησης της εντροπ�ας και της κρ�σης στις σημεριν�ς δημοκρατ�ες.

Σ�μερα η εντροπ�α των αντιπροσωπευτικ�ν δημοκρατι�ν ε�ναι πολ� πιο κοντ� στην εντροπ�α των μοναρχι�ν παρ� στην εντροπ�α των αυθεντικ�ν (των �μεσων ) δημοκρατι�ν. Αυτ� το γεγον�ς �μως συνιστ� λογικ� αντ�φαση, υποκρισ�α και ιδιοτ�λεια των αντιπροσ�πων μας, αν ληφθε� υπ�ψη �τι οι αντιπροσωπευτικ�ς δημοκρατ�ες ε�ναι αυτ�ς που αν�τρεψαν τις μοναρχ�ες με στ�χο τη εγκαθ�δρυση δημοκρατι�ν.

Ο Ν�μος της εντροπ�ας στα πολιτικ� συστ�ματα

Η εντροπ�α �χει  πολ� μεγ�λη αξ�α λ�γω της ισχ�ος του Ν�μου της Εντροπ�ας, σε κ�θε σ�στημα και συνεπ�ς και στα πολιτικ� συστ�ματα. Γνωρ�ζοντας τη σημεριν� και εκτιμ�ντας τη μελλοντικ� εντροπ�α, μπορο�με να βγ�λουμε σ�γουρα συμπερ�σματα για την ικαν�τητα και το βαθμ� κατ�ρρευσης των συστημ�των.

Στα πλα�σια της  λογικ�ς �τι η αταξ�α των πολιτικ�ν/κοινωνικ�ν συστημ�των ε�ναι αν�λογη της συγκ�ντρωσης της εξουσ�ας, η διατ�πωση του ν�μου της εντροπ�ας που αναφ�ρθηκε στα προηγο�μενα, μπορε� να τροποποιηθε� ως ακολο�θως :

 Στα πολιτικ� συστ�ματα, « �λες οι αυθ�ρμητες διεργασ�ες γ�νονται προς την κατε�θυνση της α�ξησης της συγκ�ντρωσης της εξουσ�ας».[5]

Αυτ� σημα�νει �τι η α�ξηση της συγκ�ντρωσης της εξουσ�ας πραγματοποιε�ται με νομοτελειακ� βεβαι�τητα. Δεν χρει�ζεται θεσμικ� βο�θεια. Θεσμικ� βο�θεια χρει�ζεται η επιβρ�δυνση της συγκ�ντρωσης εξουσ�ας· η αν�πτυξη αρνητικ�ς εντροπ�ας.

Θεσμο� αν�πτυξης αρνητικ�ς εντροπ�α για παρ�δειγμα ε�ναι: Ο πλ�ρης διαχωρισμ�ς της νομοθετικ�ς, εκτελεστικ�ς και δικαστικ�ς εξουσ�ας,  η περιορισμ�νη δι�ρκεια �σκησης της εξουσ�ας, η χρ�ση της κλ�ρωσης αντ� της εκλογ�ς σε �σες περιπτ�σεις υπ�ρχουν οι προ�ποθ�σεις.

Στην αρχα�α Αθ�να, αν και ο ν�μος της εντροπ�ας �ταν �γνωστος, η δι�ρκεια �σκησης της εξουσ�ας �ταν �να �τος και η αν�δειξη αρχ�ντων γιν�ντανε: με κλ�ρωση, με επιλογ� των καλυτ�ρων με ψηφοφορ�α και στη συν�χεια κλ�ρωση, και με εκλογ� δια ψηφοφορ�ας.  

Οι παραπ�νω σκ�ψεις οδηγο�ν �ναν απλ�  πολ�τη στο συμπ�ρασμα �τι πολλο� απ� τους θεσμο�ς στη χ�ρα μας, �χι μ�νο δεν συμβ�λλουν  στη με�ωση της εντροπ�ας, αλλ� αντ�θετα συμβ�λουν στην α�ξηση της.

Τ�τοιοι θεσμο� για παρ�δειγμα ε�ναι: Η με�ωση των αρμοδιοτ�των του Προ�δρου της Δημοκρατ�ας, η ουσιαστικ� (�χι και τυπικ�) υποβ�θμιση του ρ�λου του Κοινοβουλ�ου, η εκλογ� (ουσιαστικ� διορισμ�ς) Βουλευτ�ν με Λ�στα, η πλ�ρη κατ�ργηση  του θεσμο� της κλ�ρωσης (� ψηφοφορ�ας και κλ�ρωσης) και πολλο� �λλοι.

Συμπ�ρασμα

Αφο� η σημεριν� κρ�ση των πολιτικ�ν συστημ�των οφε�λεται ( ταυτ�ζεται) με την α�ξηση  της εντροπ�ας,  τ�τε η υπ�ρβαση της κρ�σης μπορε� να πραγματοποιηθε� με �να μ�νο τρ�πο:

Με τη διε�ρυνση των σημεριν�ν δημοκρατι�ν προς το πνε�μα και τις αρχ�ς της �μεσης, της Αρχαιοελληνικ�ς  Δημοκρατ�ας, που προφαν�ς θα προσαρμοσθο�ν προς τα δεδομ�να του 21^ου αι�να.

Μια τ�τοια διε�ρυνση ε�ναι σ�μερα, λειτουργικ�  και οικονομικ�, εφικτ� χ�ρη στην ψηφιακ� τεχνολογ�α,