���� � ����� ���� ����� �������

��� ��������� �������

Η αντιμετ�πιση της κρ�σης .   

Η λ�ξη  «κρ�ση» ακο�γεται σ�μερα με πολ� μεγαλ�τερη �νταση και συχν�τητα απ� �τι στο παρελθ�ν. Κρ�ση του πολιτικο� συστ�ματος, κρ�ση του οικονομικο� συστ�ματος, κρ�ση του εκπαιδευτικο� συστ�ματος, κρ�ση του συστ�ματος υγε�ας, κρ�ση, κρ�ση, κρ�ση….

Η βαθει� και γενικ� κρ�ση �χει  οδηγ�σει τους ανθρ�πους – ιδια�τερα τους ν�ους – στην απογο�τευση, στην απελπισ�α, στην �ρνηση �σκησης της μικρ�ς και �ντονα χειραγωγημ�νης εξουσ�ας τους (�σκηση εκλογικο� δικαι�ματος) και σε κ�ποιες, λ�γες μ�χρι στιγμ�ς, περιπτ�σεις στη β�α.

Αυτον�ητο ε�ναι �τι η δεσπ�ζουσα κρ�ση, η μητ�ρα �λων των παραπ�νω κρ�σεων, ε�ναι αυτ� του πολιτικο� συστ�ματος γιατ� αυτ� �χει την ευθ�νη και την ισχ� να καθορ�ζει τα χαρακτηριστικ� �λων των �λλων συστημ�των.

Τι κ�νουμε λοιπ�ν για να υπερβο�με την κρ�ση του πολιτικο� συστ�ματος;

(1)   Σταυρ�νουμε τα χ�ρια και περιμ�νουμε το ν�ο Μεσσ�α που θα μας λυτρ�σει;

(2)   Αγωνιζ�μαστε για να επιλ�ξουμε �να γν�σιο και �χι ιμιτασι�ν Μεσσ�α;

(3)   Κ�νουμε επαν�σταση για να ανατρ�ψουμε τους σημερινο�ς Μεσσ�ες και να φ�ρουμε κ�ποιους �λλους Μεσσ�ες που �χουν, � νομ�ζουμε πως �χουν,  αλ�νθαστες συνταγ�ς υπ�ρβασης της κρ�σης;   

(4)   Ακυρ�νουμε τη σημεριν� νοοτροπ�α  του οπαδο� κ�ποιου  Μεσσ�α και αναγεννο�με τη νοοτροπ�α του εξουσι�ζοντος, εξουσιαζ�μενου και  υπε�θυνου πολ�τη, τη νοοτροπ�α του Πολ�τη -  Μεσσ�α ;

Οι φ�λοι της Ψηφιακ�ς �μεσης Δημοκρατ�ας  πιστε�ουν �τι η κρ�ση  μπορε� να αντιμετωπισθε� μ�νο με τον 4^ο τρ�πο και �τι η αντιμετ�πιση με τους �λλους τρεις τρ�πους, ε�ναι νομοτελειακ� προσωριν�· ακ�μα και αν γ�νει κ�τι, μετ� απ� λ�γο θα �χουμε π�λι τα �δια.

Η λ�ση του Πολ�τη –Μεσσ�α που προτε�νουν δεν ε�ναι αυθα�ρετη αλλ� τεκμηρι�νεται στα ακ�λουθα ιστορικ� στοιχε�α :

Στην Αθηνα�κ� Δημοκρατ�α – στην  �μεση Δημοκρατ�α �πως σ�μερα την ονομ�ζουμε – �σχυαν τα ακ�λουθα:

• Αν�τατο �ργανο Εξουσ�ας[1] �ταν οι �διοι οι πολ�τες. Αυτ� στη πρ�ξη σ�μαινε  �τι �λες τις μεγ�λες[2] αποφ�σεις τις λ�μβανε η γενικ� συν�λευση των πολιτ�ν που τ�τε ονομαζ�ταν Εκκλησ�α του Δ�μου.
• Οι ηγ�τες, που τ�τε ονομ�ζονταν �ρχοντες[3],  δεν ε�χαν ουσιαστικ� εξουσ�α· ο�τε νομοθετο�σαν, ο�τε λ�μβαναν τις  μεγ�λες αποφ�σεις ο�τε δ�καζαν. Οι �ρχοντες �ταν τ�τε υπηρ�τες και δι�κονοι της Εκκλησ�ας του Δ�μου, της εξουσ�ας των πολιτ�ν. �ταν κ�τι αν�λογο με τα σημεριν� υψηλ�βαθμα στελ�χη του δημ�σιου τομ�α, �πως πχ τους στρατηγο�ς.   
• Οι �ρχοντες �ταν πολ�τες που αναδεικν�ονταν με κλ�ρωση και σε κ�ποιες λ�γες περιπτ�σεις, �πως οι στρατιωτικο� �ρχοντες, με ψηφοφορ�α. Η δι�ρκεια θητε�ας των αρχ�ντων �ταν �να �τος .

Οι   σημεριν�ς Δημοκρατ�ες διαφ�ρουν σημαντικ� απ� τη Δημοκρατ�α του αρχαιοελληνικο� πνε�ματος. Οι βασικ�τερες διαφορ�ς ε�ναι:

• Οι σημερινο� πολ�τες δεν ε�ναι πια �ργανα Εξουσ�ας, αλλ� απλο� θεατ�ς � οπαδο� των  αντιπροσ�πων τους/ αρχ�ντων.
• Αντ�θετα οι �ρχοντες απ� �ργανα Λειτουργ�ας[4], που �ταν τ�τε αναβαθμ�στηκαν σε �ργανα Εξουσ�ας.
• Σ�μερα, τα �ργανα Λειτουργ�ας επιλ�γονται απ� τους αντιπροσ�πους/�ρχοντες, εν� στην αρχαιοελληνικ� δημοκρατ�α αναδεικνυ�ταν με κλ�ρωση � με ψηφοφορ�α των πολιτ�ν.  
•  Οι πολ�τες σ�μερα �χουν ουσιαστικ� αποξενωθε� απ� κ�θε συμμετοχ� στη λ�ψη των μεγ�λων αποφ�σεων, που σημα�νει �τι �χουν απογυμνωθε� απ� κ�θε εξουσ�α. Η μ�νη «εξουσ�α» που τους �μεινε ε�ναι να «επιλ�γουν» αυτο�ς που ασκο�ν την εξουσ�α. Αλλ� και αυτ� η επιλογ� γ�νεται με καν�νες και πρακτικ�ς που δεν αποφασ�ζουν οι �διοι οι πολ�τες αλλ� αυτο� που ασκο�ν την εξουσ�α.  

Τα παραπ�νω συγκριτικ� στοιχε�α εξηγο�ν ε�κολα γιατ� τ�τε οι πολ�τες �ταν εξουσι�ζοντες, εξουσιαζ�μενοι  και υπε�θυνοι, εν� σ�μερα �χουν μετασχηματισθε� σε  ψηφοφ�ρους, οπαδο�ς και πελ�τες κ�ποιου μεσσ�α 

Ακ�μη εξηγο�ν  γιατ� τ�τε  « Η δημ�σια ζω� �ταν τ�σο βαθει� δεμ�νη με την ιδιωτικ� ζω�, που δ�σκολα μπορο�σες να την ξεχωρ�σεις »[5], εν� σ�μερα οι �νθρωποι  ενδιαφ�ρονται μ�νο για την ιδιωτικ� τους ζω� και αδιαφορο�ν πλ�ρως για τη δημ�σια,    της οπο�ας η ρ�θμιση ε�ναι αρμοδι�τητα και ευθ�νη των αντιπροσ�πων και �χι των πολιτ�ν.  

Αυτ� η υποβ�θμιση, αν �χι ακ�ρωση,  της εξουσ�ας των πολιτ�ν, �πως �ταν νομοτελειακ� αναμεν�μενο, οδ�γησε στην υποβ�θμιση της ευθ�νης τους για τη δημ�σια ζω�, για την επ�λυση των προβλημ�των της πολιτε�ας.  

Η δημιουργ�α υπε�θυνων πολιτ�ν χωρ�ς εξουσ�α, που επιδι�κεται στις σημεριν�ς  δημοκρατ�ες, ε�ναι ασ�μβατη με φυσικο�ς ν�μους και ως εκ το�του αν�φικτη.

�να δε�τερο σημαντικ� ιστορικ� στοιχε�ο ε�ναι το ακ�λουθο.

Κατ� γενικ� παραδοχ�, ο μεγαλ�τερος πολιτισμ�ς που εμφαν�σθηκε στον κ�σμο ε�ναι ο κλασσικ�ς πολιτισμ�ς της αρχα�ας Αθ�νας. Η εμφ�νιση και η μεσουρ�νηση �μως αυτο� του πολιτισμο�, �γινε τον �διο χρ�νο και στον �διο τ�πο που εμφαν�στηκε και μεσουρ�νησε η Δημοκρατ�α, (5^ος αι�νας πΧ, Αθ�να).

Αυτ� η σ�μπτωση δεν μπορε� να ε�ναι �να τυχα�ο γεγον�ς, αλλ� αποτελε� μ�α απ�δειξη �τι μεταξ� δημοκρατ�ας και πολιτισμο� υπ�ρχει ισχυρ� συσχ�τιση. Αποτελε�  απ�δειξη �τι δημοκρατ�α και πολιτισμ�ς συνιστο�ν μ�α δ�δυμη και αδια�ρετη οντ�τητα και �τι δεν  υπ�ρχει πολιτισμ�ς χωρ�ς δημοκρατ�α και δημοκρατ�α χωρ�ς πολιτισμ�.

Τα παραπ�νω στοιχε�α αποτελο�ν τεκμ�ρια �τι η αποτελεσματικ� και μ�νιμη υπ�ρβαση της κρ�σης του πολιτικο� συστ�ματος, προ�ποθ�τει τον μετασχηματισμ� των σημεριν�ν ψηφοφ�ρων/οπαδ�ν κ�ποιου Μεσσ�α σε  εξουσι�ζοντες, εξουσιαζ�μενους και υπε�θυνους πολ�τες. Χωρ�ς πολ�τες δεν μπορε� να υπ�ρχει πολιτικ� εξουσ�α· θα υπ�ρχει ολιγαρχικ� εξουσ�α που κατ� καν�να θα �χει το �νομα δημοκρατ�α.

Οι σοβαρ�ς δυσχ�ρειες του μετασχηματισμο�.

Ο μετασχηματισμ�ς των ανθρ�πων απ� οπαδο�ς/αποδ�κτες εξουσ�ας σε εξουσι�ζοντες και συγχρ�νως εξουσιαζ�μενους πολ�τες, �χει σημαντικ�ς δυσχ�ρειες. Οι σημαντικ�τερες απ� αυτ�ς ε�ναι;

(1)   Η καθεστηκυ�α αντ�ληψη που δημιουργ�θηκε απ� την μακρ�χρονη λειτουργ�α ολιγαρχικ�ν πολιτευμ�των, �τι η ουσιαστικ� συμμετοχ� των πολιτ�ν στην �σκηση της εξουσ�ας ε�ναι μια επιδ�ωξη �σως ευγενικ�, αλλ� ουτοπικ� και επικ�νδυνη. Οι πολ�τες πρ�πει να ε�ναι μ�νο αναφορ� για κ�θε εξουσ�α, αλλ� �χι �ργανα εξουσ�ας

(2)   Τα συμφ�ροντα του κατεστημ�νου της εξουσ�ας, το οπο�ο, για ευν�ητους λ�γους, επιδι�κει �χι απλ� να μη ανατραπε� αυτ� η αντ�ληψη αλλ� να ενισχυθε� και να εδραιωθε�. Η �ποψη που διατυπ�νεται απ� πολιτικο�ς και «στοχαστ�ς» �τι «οι ελευθερ�ες και τα δικαι�ματα των πολιτ�ν δεν υπ�κειται στη λα�κ� ετυμηγορ�α»  στ�λνει �να σαφ�ς μ�νυμα για τις επιδι�ξεις του κ�θε μορφ�ς κατεστημ�νου, πολιτικο�, οικονομικο�, κοινωνικο�, πνευματικο�.

(3)   Οι σοβαρ�ς δυσχ�ρειες και το πολ� μεγ�λο, �μεσο και �μμεσο, κ�στος, που �χει η αμφιενεργ� ενημ�ρωση των πολιτ�ν και οι ψηφοφορ�ες τους για τη λ�ψη των μεγ�λων αποφ�σεων. Οι δυσχ�ρειες και το κ�στος αυτ� στο παρελθ�ν �ταν τ�σο μεγ�λα, που καθιστο�σαν αν�φικτη την λειτουργ�α εν�ς τ�τοιου πολιτε�ματος σε κρ�τη μεγαλ�τερα απ� αυτ� των κρατ�ν-π�λεων της αρχα�ας Ελλ�δας.  .

Απ� τις παραπ�νω δυσχ�ρειες αυτ�ς της καθεστηκυ�ας αντ�ληψης και των αντιδρ�σεων  του κατεστημ�νου, εμφαν�ζονται μ�νο κατ� τον χρ�νο μετ�βασης απ� το �να πολιτικ� σ�στημα στο �λλο, ε�ναι προσωριν�ς και αν�κουν σε αυτ�ς των  μεταβατικ�ν φαιν�μενων ( transient phenomena ). Αντ�θετα οι λειτουργικ�ς και οικονομικ�ς δυσχ�ρειες υπ�ρχουν σε �λη τη δι�ρκεια λειτουργ�ας του συστ�ματος  και αν�κουν σε αυτ�ς των μον�μων φαινομ�νων ( standing-state phenomena).

�πως  στα αμ�σως επ�μενα εκτ�θεται, σ�μερα οι μεγ�λες δυσχ�ρειες του μετασχηματισμο� ε�ναι οι μεταβατικ�ς/προσωριν�ς και �χι οι μ�νιμες.

Η Ψηφιακ� Πν�κα

Στην Αθηνα�κ� Δημοκρατ�α οι μεταβατικ�ς δυσχ�ρειες ε�χαν εξουδετερωθε� απ� την κουλτο�ρα της π�λης που τ�τε υπ�ρχε. Οι μ�νιμες �μως δυσχ�ρειες, οι λειτουργικ�ς και οικονομικ�ς,  υπ�ρχαν και απαιτο�σαν την  αντιμετ�πιση τους.

Η αντιμετ�πιση αυτ�ν των μ�νιμων δυσχερει�ν γιν�ταν στα πλα�σια της λειτουργ�ας της Πν�κας, που αποτελο�σε το κ�ριο �χημα λειτουργ�ας του πολιτε�ματος της Αθηνα�κ�ς Δημοκρατ�ας. Η αμφιενεργ� ενημ�ρωση, η διαβο�λευση και οι ψηφοφορ�ες, για τη λ�ψη των «μεγ�στων αποφ�σεων»,  γιν�ταν στην Πν�κα  

Η λειτουργ�α της Πν�κας �μως ε�χε σοβαρ�  λειτουργικ� και οικονομικ� προβλ�ματα·  οι πολ�τες �πρεπε να εγκαταλε�πουν την εργασ�α τους και τα προσωπικ� τους προβλ�ματα για να πηγα�νουν σε αυτ� και μ�λιστα σε χρ�νο συγκεκριμ�νο για �λους, που σ�γουρα  σε πολλο�ς απ� τους πολ�τες δημιουργο�σε πρ�σθετα προβλ�ματα.

Οι δυσχ�ρειες αυτ�ς και το σημαντικ� κ�στος �καναν εφικτ� την λειτουργ�α της Πν�κας  μ�νο στα μικρ� Κρ�τη- Π�λεις της αρχα�ας Ελλ�δας. �ταν τα Κρ�τη- Π�λεις π�θαναν, π�θανε και η Πν�κα και το πολ�τευμα της Δημοκρατ�ας. Ο χρ�νος ζω�ς αυτο� του πολιτε�ματος �ταν σχετικ� σ�ντομος. Περ�που 300  χρ�νια,

Τα ιστορικ� αυτ� στοιχε�α ε�λογα δημιουργο�ν το ερ�τημα: Πως ε�ναι δυνατ�ν να αντιμετωπισθο�ν σ�μερα που τα κρ�τη �χουν πληθυσμ� πολλ�ν εκατομμυρ�ων τα μ�νιμα προβλ�ματα εν�ς πολιτε�ματος στο οπο�ο θα υπ�ρχει ορθολογικ� συμμετοχ� των πολιτ�ν στη λ�ψη των μεγ�λων αποφ�σεων ;

Η απ�ντηση ε�ναι απλ�. Σ�μερα δεν χρει�ζεται οι πολ�τες να π�νε στην  Πν�κα και να αντιμετωπ�σουν �λες τις δυσχ�ρειες που αναφ�ρθηκαν, γιατ� χ�ρη στην τεχνολογ�α η Πν�κα μπορε� να π�ει στους πολ�τες και μ�λιστα στο χρ�νο που αυτο� θα επιλ�ξουν. Χ�ρη στην τεχνολογ�α, μπορε� να π�ει σε �λους τους πολ�τες·  πλουσ�ους και φτωχο�ς, της βασικ�ς και της αν�τατης εκπα�δευσης σε ανθρ�πους που ζουν στην π�λη, στο χωρι� � σε μια αγροικ�α.

Δεν χρει�ζεται τ�ποτα περισσ�τερο παρ� να υπερβο�με μ�α λανθασμ�νη καθεστηκυ�α αντ�ληψη και να ξανα�δρ�σουμε την Πν�κα του 21^ου αι�να. Την ψηφιακ� Πν�κα.