� ����� ��� �������������

��� ��������� ����� �������

Μ�σα στο πλ�γμα  των καν�νων που ο εξελιγμ�νος –βιολογικ� – �νθρωπος �χει θεσπ�σει για να ρυθμ�ζουν και να οριοθετο�ν τις σχ�σεις του αν�μεσα σαυτ�ν και στο περιβ�λλον που ζει ,κινε�ται και δημιουργε�, κ�ποιοι καν�νες �χουν διαχρονικ� με�νει αναλλο�ωτοι.

Οι  αναλλο�ωτοι καν�νες στις σχ�σεις αυτ�ς ε�ναι αυτο� που δεν προ�ρχονται απ� καμι� εξωτερικ� επιβολ� και εξαναγκασμ� αλλ� ε�ναι εσωτερικο� καν�νες , απ�ρροια της  δι�θεσης του ανθρ�που για την επιβ�ωσ� του. Σαφ�ς και δεν πριον�ζει  κανε�ς το κλων�ρι  του δ�νδρου π�νω στο οπο�ο κ�θεται και ο�τε τρ�ει το σπ�ρο που τον  θ�λει για να σπε�ρει την �λλη χρονι�. Το �διο και ο �νθρωπος θα πρ�πει να ε�ναι προσεκτικ�ς και φειδωλ�ς στη χρ�ση και εκμετ�λλευση του περιβ�λλοντος μ�σα στο οπο�ο ζει, απ� το οπο�ο διατρ�φεται και στο οπο�ο δημιουργε� τις προ�ποθ�σεις για τη διαι�νιση  του ε�δους του. 

Αυτο�ς τους καν�νες η σημεριν� κοινων�α τους �χει ονοματ�σει σαν βι�σιμη � αειφορικ� διαχε�ριση � και αν�πτυξη και προσπαθε� �τσι να υπενθυμ�ζει �τι το περιβ�λλον και οι π�ροι του ε�ναι για τον πλαν�τη μας πεπερασμ�να αγαθ�, εξαντλο�μενα  και συχν� μη ανανε�σιμα . Αυτο�ς τους  επιβιωτικο�ς πλ�ον καν�νες τους �χει μετακιν�σει  σε �να επ�πεδο εσωτερικ�ς διευθ�τησης  για τον καθ�να μας  δ�νοντας το �νομα ‘ ηθικ�ς’ συμπεριφορ�ς  �ναντι του περιβ�λλοντος. Αποτελε� ηθικ� υποχρ�ωση  για το γι� � τη θυγατ�ρα  η φροντ�δα των γερ�ντων γον�ων τους. Ε�ναι αποτ�λεσμα  ηθικο� καθ�κοντος  η υπερ�σπιση της πατρ�δος και ε�ναι ηθικ� η δι�θεση  για  δικαιοσ�νη, για  ειλικρ�νεια, για �δολη φιλ�α. Και ε�ναι μη ηθικ� δηλ. αν�θικο η εγκατ�λειψη  τραυματ�α , η συκοφαντ�α, το ψε�δος και τ�σα �λλα απ� την καθημεριν� μας συμπεριφορ� στοιχε�α.

Μ�σα λοιπ�ν σε �να αν�λογο με τους παραπ�νω καν�νες ηθικ�ς  αναλλο�ωτων διαχρονικ� καν�νων κινε�ται και η προστασ�α και η προ�σπιση των περιβαλλοντικ�ν πηγ�ν και π�ρων.

Συνιστ�  περιβαλλοντικ� ηθικ� η αλλαγ� προς το συντηρητικ�τερο της καταναλωτικ�ς μας συμπεριφορ�ς. Ε�ναι ηθικ� να καταναλ�νουμε λιγ�τερους π�ρους  του πλαν�τη μια και ε�ναι εξ�σου υπ�ρτατη υποχρ�ωσ� μας  η φροντ�δα για τις επερχ�μενες γενι�ς.

�χει ηθικ� υπ�βαθρο μια  απ�φασ� μας να μην αποψιλ�σουμε �να δ�σος �ταν  �τσι  κινδυνε�ει να χαθε� το �δαφος, �νας μη ανανε�σιμος φυσικ�ς π�ρος � απ� �να περιττ� �νοιγμα δρ�μου � μια οικοδομικ� δραστηρι�τητα κινδυνε�ει να αλλοιωθε� και καταστραφε� �να μοναδικ� και ανεπαν�ληπτο φυσικ� τοπ�ο. Αποτελε� ηθικ� περιβαλλοντικ� συμπεριφορ� η ανακ�κλωση των υλικ�ν και ο περιορισμ�ς των σκουπιδι�ν και αποβλ�των . Ε�ναι ηθικ� στοιχε�ο το περιβαλλοντικ� παρ�δειγμ� μας  και η διδασκαλ�α μας στις νε�τερες γενι�ς για το π�ς να συμπεριφ�ρονται �ναντι του περιβ�λλοντος.  Και ε�ναι ηθικ� να μη χρησιμοποιο�με χημικ� για να δι�ξουμε τα ζιζ�νια στο κτ�μα μας και �σκοπα να σκορπ�ζουμε περιττ� λιπ�σματα και φυτοφ�ρμακα. Η φροντ�δα μας για την οικονομ�α του νερο� δεν ε�ναι οικονομικ�  μ�νον  εν�ργεια αλλ� και ηθικ�  για �να τ�σο πολ�τιμο π�ρο του πλαν�τη.

 Ακ�μα και �ρνηση  αν�φελης  χρ�σης  του αυτοκιν�του πα�ρνει ηθικ� δι�σταση  ηθικ�  αν αναλογιστε�  κανε�ς τη ρ�πανση που προσθ�τουν  στην αστικ� ατμ�σφαιρα τα καυσα�ρια. Ε�ναι π�μπολλα τα μικρ� καθημεριν�  μην�ματα της ηθικ�ς  που μας υπαγορε�ονται  για τη συμπεριφορ� μας  αναφορικ� με το βιοτικ� και αβιοτικ� μας  περιβ�λλον . �λλοτε  τα μην�ματα αυτ� πηγ�ζουν απ� �να ορμ�μφυτο , �λλοτε απ� σπουδ� και  γν�ση  και �λλοτε  ε�ναι απ�ρροια  εμπειρ�ας. Εκε�νο �μως  βασικ� που απαιτε�ται  απ� μας και που μας χρει�ζεται ε�ναι να αναπτ�ξουμε τους μηχανισμο�ς εκε�νους  της   συνειδησιακ� ηθικ�ς  αφ�πνισης  που να μας κινητοποιο�ν να δρ�σουμε  για  τον κ�σμο που μας περιβ�λλει και που ακο�ει στον γενικ� �ρο «περιβ�λλον  και  που επιβ�λλεται χωρ�ς �λλο ενδοιασμ� η σωτηρ�α του.

Τ�τε και μ�νο θα �χουμε επιτ�χει για το περιβ�λλον, αυτ�  που στο πλ�γμα των καν�νων  που θεσπ�σαμε  για  τις δρ�σεις μας, τις αποφ�σεις μας, τις γν�σεις μας αλλ� και για  το παρ�δειγμ� μας   ως το «ηθικ� για το περιβ�λλον».

 Ο Κ�στας Κασσι�ς ε�ναι Ομ�τιμος Καθηγητ�ς ΕΜΠ και φ�λος της ΨΑΔ.