�� ����������� ��� ��������� ������������

��� ��������� �������

Μια γνωστ� παλι� ιστορ�α.

Μπο�μερανγκ ονομ�ζεται η πραγματοπο�ηση  ιδιοτελο�ς, δ�λιας και εγκληματικ�ς πρ�ξεως,  η οπο�α νομοτελειακ� στρ�φεται κ�ποτε εις β�ρος του δρ�στη, εις β�ρος του θ�τη.

Ο �ρος δημιουργ�θηκε απ� το �νομα του κυνηγητικο� �πλου μπο�μερανγκ των  ιθαγεν�ν της Αυστραλ�ας. Το �πλο αυτ� -  μια ρ�βδος μεγ�λης ελαστικ�τητας που  κ�μπτεται απ� τον κυνηγ� - μετ� την εκτ�ξευση του επιστρ�φει στο σημε�ο εκτ�ξευσης δημιουργ�ντας σοβαρ� κ�νδυνο στον �διο τον κυνηγ�.

Το φαιν�μενο αυτ� περιγρ�φεται  στη στοχαστικ� σοφ�α του Ελληνικο� λαο�, απ� τη   λα�κ� παροιμ�α : «�ποιος σκ�βει λ�κκο για �λλον, π�φτει μ�σα αυτ�ς  ο �διος».

Η αμεταβ�βαστη εξουσ�α του ατ�μου.

Κ�θε �νθρωπος �χει απ� τη φ�ση, απ� το Θε� εν�ργεια, ισχ�[1], εξουσ�α.

Επειδ� η εξουσ�α του ατ�μου  ε�ναι μια μορφ� εν�ργειας, δι�πεται απ� το ν�μο της αφθαρσ�ας (της διατηρ�σεως) της ενεργε�ας και το ν�μο του  αμεταβ�βαστου της ανθρ�πινης ισχ�ος σε τρ�τους, �πως ακριβ�ς ισχ�ει το αμεταβ�βαστο σε τρ�τους της  μυ�κ�ς και της πνευματικ�ς ισχ�ος μας.  

Αυτ� η φυσικ� νομοτ�λεια κατ� β�θος ταυτ�ζεται με το φιλοσοφικ�/ηθικ� αξ�ωμα του Ζαν Ζακ Ρουσσ� για το αμεταβ�βαστο των δικαιωμ�των (της εξουσ�ας) του ατ�μου.

Η νομοτ�λεια του αμεταβ�βαστου της  μυ�κ�ς και πνευματικ�ς ισχ�ος των ανθρ�πων ε�ναι προφαν�ς και απολ�τως κατανοητ�, γι’ αυτ� και δεν επιχειρ�θηκε η αλλοτρ�ωση της και η μεταβ�βασης της σε τρ�τους, ε�τε με τη β�α ε�τε με ν�μους της εξουσ�ας.  Τι συν�βη �μως με την �λλη μορφ� ισχ�ος που ονομ�ζεται «ατομικ� εξουσ�α»; 

Η παρ�βαση εν�ς φυσικο� και ηθικο� ν�μου.

Εδ� και πολλ�ς χιλι�δες χρ�νια, ο φυσικ�ς και ηθικ�ς ν�μος για το αμεταβ�βαστο της εξουσ�ας του ατ�μου παραβι�ζεται απ� το κατεστημ�νο της εξουσ�ας, συστηματικ� και στο σ�νολο του. Η πλειον�τητα �μως των ειδημ�νων, των πολιτικ�ν και των απλ�ν πολιτ�ν, δεν θεωρε� το υπ�ψη γεγον�ς παρ�βαση φυσικο� ν�μου, αλλ� το θεωρε�  �τι ε�ναι μια αναγκα�α πρακτικ� επιλογ�, γιατ� η τ�ρηση του αξι�ματος αυτο� ε�ναι μια ευγενικ� πλην �μως ουτοπικ� επιδ�ωξη. Πιστε�ει δηλαδ� �τι ισχ�ει κ�τι παρ�μοιο με αυτ� που ισχ�ει για  το αεικ�νητο 2^ου ε�δους.

Να θυμ�σουμε �τι αεικ�νητο 2^ου ε�δους ονομ�στηκε η επιδ�ωξη πραγματοπο�ησης μηχαν�ν, για το οπο�ες θα �σχυε  ο ν�μος της διατηρ�σεως της ενεργε�ας (ο 1^ος ν�μος της Θερμοδυναμικ�ς), χωρ�ς να ισχ�ει και ο ν�μος της εντροπ�ας  (ο 2^ος ν�μος της Θερμοδυναμικ�ς). Παρ�δειγμα αεικιν�του 2^ου ε�δους ε�ναι η προσπ�θεια μετατροπ�ς της  θερμικ�ς εν�ργειας που υπ�ρχει στο το νερ� των ωκεαν�ν σε ηλεκτρικ� εν�ργεια. Στη προσπ�θεια αυτ� τηρε�ται ο ν�μος της διατηρ�σεως της ενεργε�ας×  δεν επιχειρε�ται η δημιουργ�α εν�ργειας απ� το μηδ�ν. �μως η προσπ�θεια ε�ναι νομοτελειακ� ουτοπικ� γιατ� προ�ποθ�τει την �παρξη εν�ς �λλου σ�ματος με θερμοχωρητικ�τητα αν�λογη των ωκεαν�ν και θερμοκρασ�α μικρ�τερη των ωκεαν�ν(2^ος ν�μος της Θερμοδυναμικ�ς).  

�μως η �σκηση της εξουσ�ας απ� το σ�νολο των ανθρ�πων δεν ε�ναι νομοτελειακ� ουτοπικ� �πως αποδε�χθηκε σε το�τον εδ� τον τ�πο πριν απ� 2500 χρ�νια.  

Ο ισχυρισμ�ς αυτ�ς συνεπ�ς, ε�ναι  λανθασμ�νος× ε�ναι �νας ιδιοτελ�ς ισχυρισμ�ς, που υπηρετε� ευν�ητα συμφ�ροντα.    

Η ανωτ�ρω δογματικ� αντ�ληψη για την πλειον�τητα των ανθρ�πων ε�ναι μια λανθασμ�νη καθεστηκυ�α αντ�ληψη, �πως �ταν η αντ�ληψη του γεωκεντρικο� συστ�ματος των πλανητ�ν που  ε�χαν οι �νθρωποι για χιλι�δες χρ�νια. Για  τους ολ�γους �μως του κατεστημ�νου των π�σης φ�σεως εξουσιαζ�ντων και των βολεμ�νων απ’ αυτο�ς, ε�ναι μια σκ�πιμη, συνειδητ� και ιδιοτελ�ς πρ�ξη.

Η παραβ�αση αυτο� του φυσικο� ν�μου, ε�ναι η βαθ�τερη αιτ�α της δημιουργ�ας στις κοινων�ες: εξουσιαζ�ντων και εξουσιαζομ�νων, πλουσ�ων και φτωχ�ν, «καπ�τσων  και κουτ�ν», σε �κταση και διασπορ� ασ�μβατη  με τους φυσικο�ς ν�μους× σε �νταση και διασπορ� που δεν παρατηρε�ται σε �λλες «κοινων�ες» της φ�σεως.

Παρ� τα�τα, οι �νθρωποι συνεχ�ζουν αυτ� την παρ�βαση, αγνο�ντας �τι οι παραβ�σεις φυσικ�ν ν�μων δεν παραγρ�φονται αλλ� π�ντοτε τιμωρο�νται σκληρ�.

Το μπο�μερανγκ.

Το κατεστημ�νο των π�σης φ�σεως εξουσιαζ�ντων, για να  αναπτ�ξει και να  διατηρ�σει την προαναφερθε�σα καθεστηκυ�α αντ�ληψη, χρησιμοπο�ησε δι�φορα τεχν�σματα τα σημαντικ�τερα απ� τα οπο�α, κατ� χρονολογικ� σειρ� χρ�σεως τους, ε�ναι:

• Ανακ�ρυξη των εξουσιαζ�ντων ως Θε�ν (οι Φαρα� της Αιγ�πτου) � ως εντολοδ�χων και εκπροσ�πων του Θεο� (οι ελ�ω  Θεο� Βασιλε�ς). Αποτ�λεσμα αυτο� του τεχν�σματος �ταν η δημιουργ�α της καθεστηκυ�ας αντ�ληψης �τι οι πρ�ξεις του κατεστημ�νου των εξουσιαζ�ντων εκφρ�ζουν τη βο�ληση του Θεο� και συνεπ�ς ο�τε αμφισβητο�νται ο�τε υποκαθ�στανται με πρ�ξεις απλ�ν πολιτ�ν.  
• Ανακ�ρυξη των εξουσιαζ�ντων ως των μοναδικ�ν κατ�λληλων υπερασπιστ�ν των συμφερ�ντων του λ�ου και της πατρ�δας(Ολιγαρχ�ες).
• Ανακ�ρυξη των εξουσιαζ�ντων ως των β�λτιστων στην πρ�ξη φορ�ων  �σκησης της εξουσ�ας, η οπο�α αν�κει μεν στον «Αφ�ντη Λα�», αλλ� ε�ναι  αν�φικτο να ασκε�ται απ� τον �διο τον αφ�ντη. Ο λα�ς �χει εξουσ�α αλλ� δεν μπορε� να την ασκε� ο �διος (�μμεσες Δημοκρατ�ες)

Τελικ� αποτ�λεσμα των παραπ�νω τεχνασμ�των και ελιγμ�ν �ταν η ακ�ρωση της ιδι�τητας του «εξουσι�ζοντος, εξουσιαζ�μενου και υπευθ�νου πολ�τη», που ε�ναι η πεμπτουσ�α του πολιτε�ματος της Δημοκρατ�ας του αρχαιοελληνικο� πνε�ματος.

Η πλ�ρης και αλ�γιστη λεηλασ�α της ατομικ�ς εξουσ�ας, οδ�γησε στη δημιουργ�α «πολιτ�ν» που �χουν εξουσ�α στη θεωρ�α,  αλλ� �χι και στην πρ�ξη. Στην  πρ�ξη σ�μερα οι «πολ�τες», ε�ναι μ�νο αποδ�κτες εξουσ�ας× ε�ναι υπ�κοοι, �πως, με θ�ρρος και ειλικρ�νεια, τους ονομ�ζανε στο πρ�σφατο σχετικ� παρελθ�ν.     

Η αποξ�νωση �μως των πολιτ�ν απ� την εξουσ�α τους, οδ�γησε στην υποβ�θμιση, στον εκφυλισμ� της ευθ�νης τους για τα προβλ�ματα του κοινωνικο� συν�λου.

Ε�ναι �μως καθορισμ�νο απ� τη Φ�ση, απ� το Θε�, η ευθ�νη και εξουσ�α να αποτελο�ν μια δ�δυμη και αδια�ρετη οντ�τητα. Να μοι�ζουν με μ�α σφα�ρα που το �να ημισφα�ριο λ�γεται εξουσ�α και το �λλο ευθ�νη. Να υπ�ρχει ευθ�νη επειδ� υπ�ρχει εξουσ�α και το αντ�στροφο.

Την �παρξη αυτ�ς της νομοτ�λειας, τη βι�σαμε την περ�οδο των αν�μελων  παιδικ�ν  μας χρ�νων , τ�τε που δεν ε�χαμε ευθ�νες  και εξουσ�α,  και τη βι�νουμε καθημεριν� στις συμπεριφορ�ς: Των εργαζομ�νων με ελλε�πουσες αρμοδι�τητες (εξουσ�ες),  των πολιτικ�ν που δεν ασκο�ν πραγματικ� εξουσ�α, των απλ�ν πολιτ�ν που αλλοτριωμ�νοι απ� την εξουσ�α τους αγων�ζονται για την βελτιστοπο�ηση των αποφ�σεων των εξουσιαζ�ντων. Τ�τοιοι �μως αγ�νες αποτελο�ν κατ� β�θος αποδοχ� της καθεστηκυ�ας αντ�ληψης  �τι οι �διοι οι πολ�τες  δεν μπορο�ν να ασκο�ν εξουσ�α, �πως οι φυσικο� ν�μοι ορ�ζουν, αλλ� εξουσ�α μπορο�ν να  ασκο�ν  μ�νο οι ολ�γοι, �πως ορ�ζουν οι ανθρ�πινοι ν�μοι που ισχ�ουν σ�μερα.   

Η εδρα�ωση αυτ�ς της αντ�ληψης �χεις οδηγ�σει στο παρ�δοξο και παρ�λογο  γεγον�ς, να γ�νονται  αγ�νες των απλ�ν πολιτ�ν για τη μη συμμετοχ� τους  στη  λ�ψη των μεγ�λων αποφ�σεων εν� θα �πρεπε να συμβα�νει το αντ�θετο. Να γ�νονται αγ�νες για τη συμμετοχ�  τους.

Το παρ�δοξο και  παρ�λογο αυτ� γεγον�ς οφε�λεται �ραγε σε καθεστηκυ�α αντ�ληψη, � οφε�λεται στην  ιδιοτελ� προσπ�θεια κ�ποιων μικρ�ν υποσυν�λων πολιτ�ν που αγων�ζονται να βελτιστοποι�σουν προσωπικ� �/και συντεχνιακ�  συμφ�ροντα;

Οι πολ�τες της Αθηνα�κ�ς Δημοκρατ�ας, της πραγματικ�ς Δημοκρατ�ας, τα�τιζαν την ιδιωτικ�  με τη δημ�σια ζω� τους× αισθ�νονταν εξ �σου υπε�θυνοι για τα προσωπικ� και τα δημ�σια προβλ�ματα.  «Για αυτο�ς η δημ�σια ζω� �ταν τ�σο βαθει� δεμ�νη με την ιδιωτικ� που δ�σκολα μπορο�σες να την ξεχωρ�σεις.»[2] .

Σ�μερα, που η εξουσ�α των πολιτ�ν �χει λεηλατηθε� απ� το κατεστημ�νο, ε�ναι φυσικ� οι πολ�τες να ενδιαφ�ρονται μ�νο για την προσωπικ� τους ζω�.

Η αλλοτρ�ωση �μως των πολιτ�ν απ� την �σκηση της πολιτικ� εξουσ�α, �φησε απροστ�τευτη την προσωπικ� τους ζω�. Την �φησε στο �λεος των εξουσιαζ�ντων.

Λ�ση για το πρ�βλημα αυτ�, θεωρ�θηκε απ� το κατεστημ�νο π�ς ε�ναι η δημιουργ�α των «Ανεξ�ρτητων Αρχ�ν» προστασ�ας των πολιτ�ν. Κ�τι ε�ναι  �σως και αυτ�, που �μως δεν μπορε� να αντικαταστ�σει  την κλεμμ�νη εξουσ�α των πολιτ�ν.

Οι παραβ�σεις φυσικ�ν ν�μων δε θεραπε�ονται με ανθρ�πινα τεχν�σματα. Θεραπε�ονται μ�νο με την ακ�ρωση των ουσιαστικ�ν αιτ�ων που οδηγο�ν σε παραβ�σεις.   

�να δε�τερο σημαντικ� χαρακτηριστικ� των σημεριν�ν δημοκρατι�ν ε�ναι η  θεσμοθ�τηση της ασυλ�ας των θεσμικ�ν οργ�νων εξουσ�ας, των βουλευτ�ν. Αυτ�ς �μως  ο θεσμ�ς, που �γινε για να �χουν οι βουλευτ�ς ελευθερ�α λ�γων και πρ�ξεων για πολιτικ� θ�ματα, οδηγε� σε υποβ�θμιση της ευθ�νης αυτ�ν× αν �χι �λων, αλλ� αρκετ�ν  εξ αυτ�ν. Αυτ�ν την υποβ�θμιση τη βλ�πουν καθημεριν� οι πολ�τες, στα τ�σα σκ�νδαλα των ανθρ�πων της εξουσ�ας.  

Τα παραπ�νω θα οδηγ�σουν, αν δεν �χουν �δη οδηγ�σει, στην υποβ�θμιση και ακ�ρωση της θεσμικ�ς και ν�μιμης εξουσ�ας του κατεστημ�νου· στο μπο�μερανγκ του κατεστημ�νου.  Οι φυσικο� ν�μοι, σ�γουρα,  θα υπερισχ�σουν των ανθρωπ�νων.

Η ανωτ�ρω �ποψης ε�ναι απολ�τως συμβατ� με τη ν�α αρχ� της αβεβαι�τητα του Ηλι� Πριγκ�ζιν[3] .Σ�μφωνα με την αρχ� αυτ�, που ισχ�ει για τον μεγ�κοσμο και �χι για τον μικρ�κοσμο �που ισχ�ει η αρχ� της αβεβαι�τητας του Χα�σενμπερκ,  « τα ανοικτ� συστ�ματα», στα οπο�α εντ�σσονται και τα κοινωνικ�, οδε�ουν προς μη προβλ�ψιμες, προς αβ�βαιες καταστ�σεις, �ταν η πολυπλοκ�τητα τους ξεπερ�σει κ�ποιο �ριο. Τα σημεριν� κοινωνικ� και πολιτικ� συστ�ματα, �χουν παραγ�νει πολ�πλοκα και υποκριτικ�. Οι λ�γοι ε�ναι γνωστο�. Η εξ�λιξης τους απρ�βλεπτη.   

Αυτ� το επερχ�μενο μπο�μερανγκ, το βλ�πουμε κ�θε μ�ρα στην αδυναμ�α της θεσμικ�ς και συμβατικ� ν�μιμης εξουσ�ας να πε�σει και να πρ�ξει. Να πε�σει τους πολ�τες �τι κ�ποιες επιλογ�ς της ε�ναι σωστ�ς και αναγκα�ες και �τι δεν υπηρετο�ν  ιδιοτελε�ς επιδι�ξεις της .  

Εξ αιτ�ας των παρ�λογων και ιδιοτελ�ν πρ�ξεων του κατεστημ�νου,  η πραγματικ� εξουσ�α σ�μερα δεν βρ�σκεται ο�τε στο γν�σιο σ�νολο των πολιτ�ν, ο�τε στο συμβατικ�/θεσμικ� υποσ�νολο των εκπροσ�πων τους.  Στην πραγματικ�τητα βρ�σκεται σε κ�ποια οργανωμ�να και δυναμικ� υποσ�νολα πολιτ�ν και κατ� β�θος σε εκε�νους τους ολ�γους που καθοδηγο�ν και ελ�γχουν αυτ� τα υποσ�νολα. Αυτ� η  υποβ�θμιση  του κ�ρους και της εξουσ�ας του κατεστημ�νου, ε�ναι αποτ�λεσμα της λεηλασ�ας που υπ�στη η «αμεταβ�βαστη εξουσ�α των πολιτ�ν».

Η λα�κ� παροιμ�α «�ποιος σκ�βει λ�κκο για �λλον, π�φτει μ�σα αυτ�ς ο �διος», επαληθε�εται για μια ακ�μη φορ�.   

Η λ�ση του προβλ�ματος

Η συνταγ� για τη λ�ση του παραπ�νω προβλ�ματος ε�ναι μ�α× βρ�θηκε πριν απ� 2.500 χρ�νια σε αυτ�ν εδ� τον τ�πο και συνοψ�ζεται στη φρ�ση: «Με περισσ�τερη και γνησι�τερη Δημοκρατ�α»

Κ�ποτε περισσ�τερη και γνησι�τερη Δημοκρατ�α σ�μαινε πολλ�ς λειτουργικ�ς και οικονομικ�ς δυσχ�ρειες, που πολ� δ�σκολα μπορο�σαν να ξεπεραστο�ν στην πρ�ξη.

Σ�μερα την εποχ� της ψηφιακ�ς τεχνολογ�ας και της κοινων�ας της πληροφορ�ας, οι δυσχ�ρειες αυτ�ς �χουν ξεπερασθε�. Σ�μερα μπορο�με να αναπτ�ξουμε και να λειτουργ�σουμε  μια Ψηφιακ� Πν�κα , στην οπο�α οι πολ�τες θα ασκο�ν την νομοτελειακ� αμεταβ�βαστη εξουσ�α τους, με θεσμο�ς και μεθ�δους προσαρμοσμ�νους στα δεδομ�να του 21^ου αι�να.

Το πρ�βλημα της ψηφιακ�ς Πν�κας δεν ε�ναι η  τεχνολογ�α. Η τεχνολογ�α υπ�ρχει. Το πρ�βλημα ε�ναι η αναγ�ννηση των αρχ�ν που κ�ποτε υπηρετο�ντο στο μικρ� λ�φο της Πν�κας και η προσαρμογ� τους στα σημεριν� δεδομ�να.

Για αυτ� �μως την αναγ�ννηση δεν ε�ναι υπε�θυνη η τεχνολογ�α. Υπε�θυνοι ε�ναι οι �νθρωποι· οι πολιτικο�, οι �χοντες επικοινωνιακ� δ�ναμη, οι ειδ�μονες και οι απλο� πολ�τες.