Οι �νθρωποι προσπαθ�ντας να απλοποι�σουν τη ζω� τους και τη σκ�ψη τους �χουν ταυτ�σει τον ολοκληρωτισμ� με τη δραματικ�τητα ορισμ�νων ιστορικ�ν εκφρ�σε�ν του �πως τον ναζισμ�, σταλινισμ�, διαφ�ρων ειδ�ν δικτατορ�ες �που π�ντοτε εμπλ�κονται τα �πλα �/και η λογοκρισ�α απ� �ργανα � �τομα που διαθ�τουν επ�σημη οργανωμ�νη ισχ�. �μως τα πρ�γματα δεν ε�ναι τ�σο απλ�, γιατ� ο ολοκληρωτισμ�ς πα�ρνει δι�φορες μορφ�ς μικρ�ς � μεγ�λες και που �λες καταλ�γουν στην τελικ� επιβολ� του ολοκληρωτισμο� που αναγνωρ�ζουμε ως τ�τοιον.

Ο ολοκληρωτισμ�ς ε�ναι μ�α �δικη και α�θης επιβολ� απ�ψεων, πρ�ξεων � παραλε�ψεων και τρ�που ζω�ς και �χει ως επ�κεντρο το ατομικ� � συλλογικ� συμφ�ρον, ακ�μη και αν αυτ� δεν ε�ναι υλικ� �πως το χρ�μα, αλλ� ψυχολογικ� �πως η απ�λυτη βεβαι�τητα για την ορθ�τητα μιας �ποψης. Η γνωστ� σε �λους διαφθορ� ε�ναι μ�α μορφ� ολοκληρωτισμο�, γιατ� και αυτ� �χει τους �διους στ�χους, �μως ε�ναι τ�σο συνηθισμ�νη που δεν �χει αναγνωριστε� σαν τ�τοια. Ο διεφθαρμ�νος αποσκοπε� ακριβ�ς στο να πετ�χει τον στ�χο του εν�ντια στους �λλους ανθρ�πους, να παραβι�σει την ηθικ� και κυρ�ως την τ�ξη που επιβ�λλει ο ν�μος, καταργε� εμμ�σως τον ν�μο και επιβ�λλει τη δικ� του θ�ληση. Δεν �χει σημασ�α ο συγκεκριμ�νος τρ�πος που θα χρησιμοποι�σει, αλλ� το κ�νητρο και η παραβ�αση των κοινωνικ�ν αρχ�ν.

Αυτο� του ε�δους ο ολοκληρωτισμ�ς ε�ναι διαδεδομ�νος στην κοινων�α αλλ� η συχν� μικρ�τερη εμβ�λεια δρ�σης του � η μυστικ�τητ� της τον συγκαλ�πτει, αποφε�γει τον βαρ� αυτ� χαρακτηρισμ� και �τσι χ�νεται το ν�μα της ευθ�νης του πολ�τη. �μως η μαζικ�τητα της διαφθορ�ς �χει τερ�στια αποτελ�σματα στην πολιτε�α σε �λο το φ�σμα της και η παραβ�αση των ν�μων δε�χνει τ�σο ανικαν�τητα �σο και αδιαφορ�α για την υπερ�σπισ� τους εκ μ�ρους των πολιτ�ν, που θεωρο�ν �τι οι ν�μοι δεν ε�ναι δικο� τους αλλ� αφορο�ν �λλους, �ντας ευθ�νη και �φελος �λλων. �πως �λεγε ο Ρουσσ� “...οι καταχρ�σεις ε�ναι αναπ�φευκτες και οι συν�πει�ς τους ολ�θριες σε κ�θε κοινων�α, �που το δημ�σιο συμφ�ρον και οι ν�μοι δεν �χουν καμμ�α φυσικ� ισχ� και δ�χονται ασταμ�τητα τις επιθ�σεις του προσωπικο� συμφ�ροντος και των παθ�ν του ηγ�τη και των μελ�ν”.

Μια συναφ�ς μορφ� ολοκληρωτισμο� ε�ναι το να υπ�ρχει μεν �νας ορθ�ς ν�μος αλλ� στην πρ�ξη να εφαρμ�ζεται μ�νον στους αδ�νατους εν� οι δυνατο� διαφε�γουν, � ο ν�μος να ε�ναι εξ αρχ�ς �δικος και να περιορ�ζει τους αδ�νατους εν� την �δια στιγμ� απελευθερ�νει απ� τις υποχρε�σεις τους δυνατο�ς. Αυτ� ε�ναι μορφ�ς ολοκληρωτισμο�, γιατ� επιβ�λλουν ανισ�τητα και διευρ�νουν �τσι �τι περαιτ�ρω το �δη υπ�ρχον χ�σμα των ανισοτ�των τ�σο ποσοτικ� �σο και ποιοτικ�.

Η ισ�τητα β�βαια απαιτε� βαθι� σκ�ψη για να προσδιοριστε�, �μως το κα�ριο σημε�ο πρ�πει να ε�ναι �τι �χει �ντονη τ�ση προς την ποι�τητα, εν� η επιβαλλ�μενη ανισ�τητα δεν επιβ�λλει το καλ�τερο αλλ� το ισχυρ�τερο κοινωνικ� – και η ισχ�ς δεν �χει ποιοτικ� κριτ�ρια παρ� εξαιρετικ� σπ�νια.

Πρ�πει, επομ�νως, να γ�νει κατανοητ� �τι οι εποχ�ς με εκτεταμ�νη διαφθορ� οδηγο�ν απαρεγκλ�τως αργ� � γρ�γορα σε ολοκληρωτισμ� σαν αυτ�ν που �χει γνωρ�σει η ανθρωπ�τητα στο παρελθ�ν της. Ν�μοι σαθρο� � ν�μοι ορθο� αλλ� μη εφαρμοσμ�νοι ε�ναι το αναγκα�ο υπ�στρωμα για την επικρ�τηση του ολοκληρωτισμο� μ�σω της διαφθορ�ς.

Υπ�ρχουν πολλ� ε�δη διαφθορ�ς, αλλ� μιλ�με για τη γνωστ� διαφθορ� που εμπλ�κεται με συμφ�ροντα μικρ� � μεγ�λα. Η διαφθορ� στη σκ�ψη, στον τρ�πο αντ�ληψης για θ�ματα που αρχικ� δεν φα�νεται να επηρε�ζουν τη ζω� των �λλων ανθρ�πων, θα καταλ�ξει στο �διο αποτ�λεσμα, αλλ� απαιτε� μ�λλον διαφορετικ� αν�πτυξη και αν�λυση. Ωστ�σο, π�σω απ� τη διαφθορ� που πραγματευθ�καμε βρ�σκεται π�ντοτε και η διαφθορ� στη σκ�ψη και την αντ�ληψη.

Το ζ�τημα ε�ναι �τι ο ολοκληρωτισμ�ς, με � χωρ�ς �πλα, ε�ναι μ�α πιθαν�τητα που καραδοκε� σε κ�θε παρ�κκλιση του ανθρ�που απ� την ορθ�τητα της κοινωνικ�τητας, επειδ� καταλ�ει την τ�ξη της κοινωνικ�ς ζω�ς �χι ως τελετουργ�α περιοριστικ� και επιφανειακ� αλλ� ως αναγκα�α ζωτικ� αρμον�α �σων ζουν μ�σα της. �ταν η τ�ξη ε�ναι απλ�ς τελετουργικ� και επιφανειακ� χωρ�ς γνησι�τητα, τ�τε εκτρ�φει το τ�ρας της διαφθορ�ς και του ολοκληρωτισμο� ε�τε το δεχ�μαστε ως συμβα�νον ε�τε �χι. Αλλ� η πραγματικ�τητα δ�νει �πειρα παραδε�γματα αυτο� του γεγον�τος και επιφ�ρει �δη τις συν�πειες της.

Η Ιω�ννα Μουτσοπο�λου ε�ναι δικηγ�ρος μ�λος της ΜΚΟ Σ�λων.