�� ���� ���� �������� ��� ����� ��� �������������� ��� ��� ����������
��� ��������� �������
Οι δ�ο ν�μοι της Θερμοδυναμικ�ς
�πως μ�θαμε απ� τη Φυσικ� του Γυμνασ�ου, η παραγωγ� μηχανικο� �ργου απ� την θερμ�τητα ε�ναι δυνατ� τ�τε και μ�νο τ�τε, �ταν ισχ�ουν και το 1ο και το 2ο θερμοδυναμικ� αξ�ωμα. Ας θυμηθο�με �μως αυτο�ς τους δ�ο ν�μους.
Κατ� το 1ο θερμοδυναμικ� αξ�ωμα, περισσ�τερο γνωστ� ως ο Ν�μος της Διατηρ�σεως της Ενεργε�ας, « Η εν�ργεια ο�τε γεννι�ται εκ του μηδεν�ς, ο�τε πεθα�νει, αλλ� ε�ναι �φθαρτη».[1] Ο �νθρωπος συνεπ�ς δεν �χει την δυνατ�τητα παραγωγ�ς ενεργε�ας παρ� μ�νο μετασχηματισμο� της απ� τη μ�α μορφ� σε �λλη, πχ απ� θερμικ� σε μηχανικ� � απ� θερμικ� σε ηλεκτρικ�.
Κατ� το 2ο Θερμοδυναμικ� αξ�ωμα, γνωστ� και ως ο Ν�μος της Εντροπ�ας, «Η μετατροπ� της θερμ�τητας σε μηχανικ� �ργο ε�ναι δυνατ� μ�νο �ταν υπ�ρχουν συνθ�κες ρο�ς απ� μ�α δεξαμεν� ρευστο� με υψηλ� θερμοκρασ�α Τ1 προς μια �λλη δεξαμεν� με μικρ�τερη θερμοκρασ�α Τ2». Δηλαδ� �ταν: Τ1 >> Τ2 .
Το αξ�ωμα αυτ� με τη χρ�ση της εντροπ�ας S αντ� της θερμοκρασ�ας, γρ�φεται: S2 >> S1. Σημει�νεται �τι οι δ�ο διατυπ�σεις του 2ου θερμοδυναμικο� αξι�ματος, με τη θερμοκρασ�α Τ και με την εντροπ�α S, ε�ναι ισοδ�ναμες. Η απ�δειξη �μως αυτ�ς της ισοδυναμ�ας εκφε�γει του σκοπο� και των δυνατοτ�των του �ρθρου.
Οι δ�ο ν�μοι της Οικονομ�ας
Στα οικονομικ� συστ�ματα ισχ�ουν επ�σης δ�ο οικονομικ� αξι�ματα, τα οπο�α πρ�πει να εφαρμ�ζονται και τα δ�ο, και �χι το �να απ� τα δ�ο, για να υπ�ρχει παραγωγ� �ργου. Τα αξι�ματα αυτ� μπορο�ν να διατυπωθο�ν ως ακολο�θως :
Κατ� το 1ο οικονομικ� αξ�ωμα «Η καταν�λωση των ανθρ�πων εν�ς κλειστο� οικονομικο� συστ�ματος δεν μπορε� να υπερβα�νει την παραγωγ� τους». Για παρ�δειγμα μια οικογ�νεια δεν μπορε� να καταναλ�νει περισσ�τερα απ� �σα παρ�γει. Η αλ�θεια αυτο� του αξι�ματος ε�ναι προφαν�ς και �χει βιωθε� ιδια�τερα απ� τους ανθρ�πους που �ζησαν στην προ της παγκοσμιοπο�ησης εποχ�· την εποχ� που το κ�θε Κρ�τος �ταν, σε μεγ�λο βαθμ�, �να κλειστ� σ�στημα Οικονομ�ας. Με την παγκοσμιοπο�ηση �μως τα κλειστ� συστ�ματα διευρυνθ�καν και σ�μερα «κλειστ� σ�στημα Οικονομ�ας» ε�ναι το σ�νολο των κρατ�ν που �χουν αποδεχθε� την ελε�θερη διακ�νηση αγαθ�ν και κεφαλα�ων.[2] �τσι σ�μερα η οικονομικ� νομοτ�λεια εν�ς κρ�τους ε�ναι πιο κοντ� σε αυτ�ν των ανοικτ�ν συστημ�των, παρ� των κλειστ�ν. Υπενθυμ�ζεται �τι στη Θερμοδυναμικ� κλειστ� συστ�ματα ονομ�ζονται τα συστ�ματα που δεν αλληλεπιδρο�ν με το περιβ�λλον και ανοικτ� το αντ�θετο. Στην πρ�ξη τ�σο τα θερμοδυναμικ� �σο και τα οικονομικ� συστ�ματα ε�ναι ανοικτ�. Η μελ�τη �μως των κλειστ�ν συστημ�των βο�θησε σημαντικ� στην ανακ�λυψη των ν�μων της θερμοδυναμικ�ς και πιθαν�ν και της οικονομ�ας. Σημει�νεται �τι η νομοτ�λεια των κλειστ�ν συστημ�των γενικ� δεν ισχ�ει και στα ανοικτ�, αλλ� ισχ�ει και γι’ αυτ�, σε κ�ποιο μικρ� ως πολ� μεγ�λο βαθμ�, μ�νο �ταν υπ�ρχουν κ�ποιες προ�ποθ�σεις.
Κατ� το 2ο οικονομικ� αξ�ωμα «Η δαπ�νη (η καταν�λωση) των μελ�ν εν�ς κλειστο� συστ�ματος αποτελε� (ισο�ται με) το εισ�δημα τους.» Αυτ� σημα�νει �τι αν σε μια κοινων�α μειωθε� η καταν�λωση κατ� Χ % , νομοτελειακ� θα μειωθε� κατ� το �διο ποσοστ� και το εισ�δημα των ανθρ�πων, και αντιστρ�φως. Στις παλι�τερες κοινων�ες, ιδ�ως τις αγροτικ�ς, οι �νθρωποι ζο�σαν με αγαθ� και υπηρεσ�ες της δικ�ς τους κυρ�ως παραγωγ�ς. Αντ�θετα στις σημεριν�ς κοινων�ες ζουν μεν απ� την εργασ�α τους, αλλ� με αγαθ� και υπηρεσ�ες που παρ�γονται απ� κ�ποιους �λλους. Αυτ� σημα�νει �τι σ�μερα η οικονομ�α διαμορφ�νεται περισσ�τερο απ� το 2ο αξ�ωμα απ’ �τι στο παρελθ�ν. Η αλλαγ� αυτ�, που ε�ναι αποτ�λεσμα της παγκοσμιοπο�ησης, �χει οδηγ�σει τους ανθρ�πους του χωριο� μου να τρ�νε ακτιν�δια απ� τη Χιλ� και σκ�ρδα απ� την Κ�να (!!) και �χι απ� τα χωρ�φια τους που τρ�γανε παλι�τερα. Θεωρο�με απαρα�τητο να υπενθυμ�σουμε �τι η παγκοσμιοπο�ηση �χει πλεονεκτ�ματα και μειονεκτ�ματα. Λογικ� και δ�καιο συνεπ�ς ε�ναι να κριθε� απ� την αξιολ�γηση των μειονεκτημ�των και πλεονεκτημ�των της. Εκε�νο που ε�ναι παρ�λογο και �δικο, ε�ναι να αξιολογε�ται μ�νο απ� τα μειονεκτ�ματα της � να θ�λουμε να αποκτ�σουμε τα πλεονεκτ�ματα της χωρ�ς να αποδεχ�μαστε τα μειονεκτ�ματα της � την υποχρ�ωση μας για τ�ρηση των καν�νων της.
Τα λ�θη καταν�ησης και εφαρμογ�ς των ν�μων
Φυσικο� και Μηχανικο�, πριν απ� αρκετ�ς δεκαετ�ες , που δεν �ταν επαρκ�ς γνωστ� η νομοτ�λεια της Θερμοδυναμικ�ς, π�στεψαν �τι μπορο�σαν να κατασκευ�σουν μ�α μηχαν� που να μετατρ�πει τις τερ�στιες ποσ�τητες θερμ�τητας που υπ�ρχουν στους ωκεανο�ς σε ηλεκτρικ� εν�ργεια. Αυτ� η προσπ�θεια προφαν�ς ε�ναι σ�μφωνη με το 1ο θερμοδυναμικ� αξ�ωμα γιατ� η θερμικ� εν�ργεια υπ�ρχει και συνεπ�ς η μηχαν� δεν θα παρ�γαγε εν�ργεια απ� το μηδ�ν, αλλ� θα μετασχημ�τιζε την υπ�ρχουσα στους ωκεανο�ς θερμικ� εν�ργεια η οπο�α παρ�χεται απ� τον «Ζωοδ�τη �λιο». Σ�ντομα �μως καταν�ησαν �τι η πραγματοπο�ηση μιας τ�τοιας μηχαν�ς �ταν πρακτικ� ουτοπικ� γιατ� η μηχαν� �ταν μεν σ�μφωνη με την αρχ� της Διατηρ�σεως της ενεργε�ας, αλλ� παραβ�αζε το Ν�μο της Εντροπ�ας (το 2ο θερμοδυναμικ� αξ�ωμα). Για να λειτουργ�σει μια τ�τοια μηχαν� �πρεπε να βρεθε� μια �λλη δεξαμεν� νερο� με θερμοκρασ�α αρκετ� μικρ�τερη των ωκεαν�ν και χωρητικ�τητα συγκρ�σιμη με αυτ� των ωκεαν�ν !!. Αυτ� η προσπ�θεια ε�ναι γνωστ� σαν προσπ�θεια κατασκευ�ς αεικ�νητου 2ου ε�δους· κατασκευ�ς μηχαν�ς �που δεν θα �σχυε το 2ο θερμοδυναμικ� αξ�ωμα.
Κ�ποιοι Οικονομολ�γοι και Πολιτικο� σ�μερα, πιστε�ουν �τι ε�ναι εφικτ� η υπ�ρβαση της οικονομικ�ς κρ�σεως με α�ξηση της καταν�λωσης, εφαρμ�ζοντας το 2ο οικονομικ� αξ�ωμα και αδιαφορ�ντας για την εφαρμογ� του 1ου. Η στρατηγικ� αυτ�, που απαιτε� την υπ�ρβαση της ντετερμινιστικ�ς νομοτ�λειας του 1ου οικονομικο� αξι�ματος, στην αντ�ληψη εν�ς Φυσικο�, ισοδυναμε� με προσπ�θεια κατασκευ�ς οικονομικο� αεικιν�του 1ου ε�δους.
Ομοι�τητες και διαφορ�ς
Η νομοτ�λεια και η ιστορ�α της θερμοδυναμικ�ς και της οικονομ�ας , παρουσι�ζουν τις ακ�λουθες ομοι�τητες και διαφορ�ς:
α. Το 1ο αξ�ωμα της θερμοδυναμικ�ς και το 1ο της οικονομ�ας ε�ναι ντετερμινιστικο� ν�μοι· ν�μοι δηλαδ� των οπο�ων η υπ�ρβαση ε�ναι απολ�τως αδ�νατη. Αντ�θετα το 2ο αξ�ωμα, της θερμοδυναμικ�ς και το 2ο της οικονομ�ας, ε�ναι στατιστικο� ν�μοι των οπο�ων η υπ�ρβαση δεν ε�ναι ντετερμινιστικ� αδ�νατη, αλλ� ε�ναι πρακτικ� αδ�νατη. Να θυμ�σουμε �τι στη σ�γχρονη Φυσικ� οι ν�μοι διακρ�νονται σε ντετερμινιστικο�ς και στατιστικο�ς. Στους ντετερμινιστικο�ς το αποτ�λεσμα �χει απ�λυτη βεβαι�τητα εν� στους στατιστικο�ς πολ� μεγ�λη πιθαν�τητα. Πχ ο θεμελι�δης ν�μος της Μηχανικ�ς F=m. γ ε�ναι ντετερμινιστικ�ς εν� ο ν�μος της εντροπ�ας (το 2ο θερμοδυναμικ� αξ�ωμα) ε�ναι στατιστικ�ς ν�μος.
β. Οι Φυσικο� και οι Μηχανικο�, πριν απ� αρκετ� χρ�νια επιχε�ρησαν την αν�πτυξη του αεικ�νητου 2ου ε�δους· επιχε�ρησαν δηλαδ� την υπ�ρβαση της στατιστικ�ς νομοτ�λειας του 2ου θερμοδυναμικο� αξι�ματος. Κ�ποιοι Πολιτικο� και Οικονομολ�γοι σ�μερα επιχειρο�ν την πραγματοπο�ηση οικονομικο� αεικιν�του 1ου ε�δους· επιχειρο�ν δηλαδ� την υπ�ρβαση της ντετερμινιστικ�ς νομοτ�λειας του 1ου οικονομικο� αξι�ματος, κ�τι που ε�ναι πιο ελκυστικ� αλλ� και πιο ουτοπικ� απ� την υπ�ρβαση της στατιστικ�ς νομοτ�λειας.
Η περ�εργη, αν �χι παρ�λογη, αυτ� αντ�ληψη και προσπ�θεια, �σως να οφε�λεταιστο οτι δεν βι�θηκε ακ�μη επαρκ�ς ο μετασχηματισμ�ς των οικονομικ�ν συστημ�των απ� κλειστ� σε ανοικτ�, που η παγκοσμιοπο�ηση πραγματοπο�ησε.
�σως να οφε�λεται στην χρονικ� υστ�ρηση αν�πτυξης των επιστημ�ν της Οικονομ�ας και της Πολιτικ�ς, σε σ�γκριση με αυτ�ν της Φυσικ�ς και της Τεχνολογ�ας.
[1] Με τις σημεριν�ς αντιλ�ψεις η Εν�ργεια (Ε) και η �λη (η μ�ζα m) ε�ναι �διες οντ�τητες που συνδ�ονται μεταξ� τους με τη σχ�ση: E = m c² . Στη Φ�ση συνεπ�ς παραμ�νει σταθερ� και �φθαρτο το �θροισμα Εν�ργειας και �λης.
[2] Ε�ναι η πολιτικ� της παγκ�σμιας φιλελευθεροπο�ησης των εξωτερικ�ν ανταλλαγ�ν της GATT και των Βρυξελλ�ν
|