��� �������� ��� �������� ���������
��� ������� ������������
Συχν� λ�γεται �τι δεν υπ�ρχουν πια πραγματικο� πολιτικο�, αλλ� δεν κατανοο�νται τα α�τια αυτο� του γεγον�τος και επιπλ�ον μπορε� να ενυπ�ρχουν σε αυτ� τη διαπ�στωση πλ�νες ως προς το ποιος ε�ναι μεγ�λος ως πολιτικ�ς. �νας μεγ�λος πολιτικ�ς ε�ναι �να πολ� σπ�νιο φαιν�μενο που δεν �χει σχ�ση με τη μιντιακ� προβολ� εικ�νας � με τη φανατικ� προσκ�λληση σε ιδεολογ�ες και πρ�σωπα. Ε�ναι �νας πολιτικ�ς που μπορε� να ωθ�σει τα πρ�γματα ε�τε στο μ�λλον ως φ�λος της ανθρωπ�τητας ε�τε στο παρελθ�ν ως εχθρ�ς της.
Αλλ� θα με�νουμε στον πολιτικ� ως φ�λο της ανθρωπ�τητας που θα ε�ναι το θ�μα του σ�ντομου αυτο� �ρθρου.
Το σ�γουρο ε�ναι �τι το γεγον�ς αυτ�ς της απουσ�ας πολιτικ�ν ε�ναι συναφ�ς με την παρακμ� της εποχ�ς μας. Αλλ� ακ�μη και αυτ� ε�ναι ειπωμ�νο απ� �λες σχεδ�ν τις γενι�ς που θεωρο�σαν πως οι νε�τερες γενι�ς κατ�στρεφαν το παλι� και �τι αυτ� το παλι� �ταν καλ�τερο. �μως αυτ� δεν �ταν αληθ�ς. Υπ� την κυριαρχ�α του φ�βου του θαν�του κ�θε τι παλι� και γν�ριμο φα�νεται ασφαλ�στερο και κ�θε τι νε�τερο επισφαλ�ς και απορριπτ�ο. Και αυτ� που φα�νεται σαν καταστροφ� συχν� δεν ε�ναι παρ� η παρ�λευση εν�ς πρ�γματος, �ταν αυτ� �πως ε�ναι δεν �χει πια να προσφ�ρει στη ζω� τ�ποτε �λλο. Αν ο �νθρωπος ε�χε ξεπερ�σει τον φ�βο και την ιδιοτ�λεια, αντ� για την καταστροφ� θα ε�χαμε απλ�ς μ�α χαρο�μενη και ηθελημ�νη αλλαγ�. �ταν �μως η αλλαγ� γ�νεται αθ�λητα, τ�τε υπ�ρχει οδ�νη.
Το πρ�βλημα με τις αλλαγ�ς ε�ναι �τι, �ταν παρ�ρχεται το �δη εξαντλημ�νο παρελθ�ν, μπορε� και να μην υπ�ρχει �να καλ�τερο �ραμα για το μ�λλον � μια προσδοκ�α για �να τ�τοιο �ραμα. Το μ�λλον �μως δεν πρ�πει να διαπν�εται απ� τις δυν�μεις καταστροφ�ς, αλλ� απ� δυν�μεις καλυτ�ρευσης και πνευματικ�ς αναγ�ννησης του ανθρ�που. Για να υπερισχ�σουν αυτ�ς οι δυν�μεις, πρ�πει και ο �νθρωπος να μεταμορφ�σει τα κριτ�ρια της ζω�ς του και επομ�νως τα κ�νητρ� του προς το καλ�τερο.
Η παρακμ� καταλ�γει σε κρ�ση και η εποχ� μας ε�ναι εποχ� με�ζονος κρ�σης που θα οδηγ�σει αναπ�φευκτα σε αλλαγ�ς – αν υπ�ρξει κ�σμος! Αυτ�ς οι εποχ�ς των μεγ�λων μεταβολ�ν σαν τη σημεριν� – που, �πως φα�νεται, ε�ναι αναπ�φευκτες – ε�ναι γεμ�τες ευκαιρ�ες αλλ� και ταυτ�χρονα πολ� επικ�νδυνες, γιατ� ε�ναι πιθαν�ν ο �νθρωπος να θελ�σει ε�τε να παραμε�νει στο παρελθ�ν και να διατηρ�σει τα παλι� του κριτ�ρια και συμπεριφορ�ς ε�τε, αντιθ�τως, να επιδειν�σει τα κριτ�ρι� του. Στην πρ�τη περ�πτωση η καταστροφ� ε�ναι αναπ�φευκτη, γιατ� το παρελθ�ν λ�γω ακριβ�ς της, διαπιστωμ�νης πια, οραματικ�ς ελλειμματικ�τητ�ς του και των �λλων ατελει�ν του δεν θα �χει τη δ�ναμη να αντικρο�σει την καταστροφ� – εξ�λλου, αν �ταν ακ�μη ζωνταν�, δεν θα ε�χε γ�νει η καταστροφ�. Στη δε�τερη περ�πτωση ο κ�νδυνος ε�ναι προφαν�ς, γιατ� το μ�λλον δεν μπορε� να συν�σταται απ� τα �δια τα στοιχε�α της παρακμ�ς (και στην εποχ� μας αποκαλ�φθηκαν �φθονα τ�τοια στοιχε�α) �σο κι αν φα�νονται δεσπ�ζοντα. Αυτ� τα αποκαλυπτ�μενα αρνητικ� στοιχε�α �ταν εκε�να που ενυπ�ρχαν σε λανθ�νουσα κατ�σταση και απλ�ς αποκαλ�φθηκαν �ταν τα αποθ�ματα του πολιτισμο� για ορ�ματα εξαντλ�θηκαν.
Τ�τοιοι λ�γοι βρ�σκονται και π�σω απ� το �τι δεν υπ�ρχουν πια αληθινο� πολιτικο�. Η διακυβ�ρνηση ε�ναι εξαιρετικ� σημαντικ� για να μπορο�ν να την ασκ�σουν �νθρωποι χωρ�ς �ραμα � με ορ�ματα μ�νον υλικ�ς αν�πτυξης και μ�λιστα μ�σα σε �ναν κ�σμο που ακ�μη επιζητε� τ�τοιου ε�δους «αν�πτυξη». Οι αληθινο� πολιτικο� �σαν π�ντοτε πολ� σπ�νιοι, �μως σε ορισμ�νες εποχ�ς εκλε�πουν εντελ�ς. �χι γιατ� δεν υπ�ρχουν τ�τοιοι �νθρωποι μ�σα στην κοινων�α, αλλ� γιατ� δεν υπ�ρχουν κριτ�ρια και θ�ληση στους πολ�τες που να οδηγ�σουν τ�σο στην ανε�ρεσ� τους �σο και στην υποστ�ριξ� τους, τη στιγμ� μ�λιστα που η κοινωνικ� κατ�σταση ε�ναι τ�σο αρνητικ� και χα�δης που καθιστ� κ�τι τ�τοιο ακ�μη πιο δ�σκολο. Ωστ�σο οι εποχ�ς κρ�σης ε�ναι οι κατ�λληλες για αν�δειξ� τους.
Η ανυπαρξ�α αληθιν�ν πολιτικ�ν ε�ναι εν συντομ�α αποτ�λεσμα: 1) της απουσ�ας ορ�ματος κατ�λληλου για την εποχ� που ζο�με. Οι �νθρωποι ακ�μη αποζητο�ν πολιτικο�ς που θα τους βγ�λουν απ� το οικονομικ� αδι�ξοδο και μ�νον, αλλ� αυτ� ε�ναι αδ�νατον σ�μερα, αν δεν συνδυαστε� με �λλες βαθ�τερες αλλαγ�ς, αυτ�ς που θ�ναι αποτ�λεσμα εν�ς ορ�ματος περισσ�τερο πνευματικο�, το οπο�ο β�βαια θα πρ�πει να λ�βει συγκεκριμ�νες μορφ�ς στο πεδ�ο της πρ�ξης. Κ�θε �λλη προσδοκ�α ε�ναι λανθασμ�νη και αδι�ξοδη εκ των πραγμ�των, π�ραν του �τι θα συν�χιζε αυτ� το οπο�ο �δη υπ�ρχει και ε�ναι αποδεδειγμ�να ανεπαρκ�ς. Και �πως λ�γεται «λα�ς χωρ�ς �ραμα απ�λλυται».
2) της απουσ�ας πολιτισμο�, μια και πολιτισμ�ς δεν ε�ναι η τεχνολογ�α. Το δε γνωστικ� υπ�βαθρο με τη σφραγ�δα εγκυρ�τητας της τυπικ�ς παιδε�ας δεν αρκε�, για να προσδ�σει τον χαρακτ�ρα πολιτισμο�. �που τα τυπικ� στοιχε�α αυξ�νονται ε�ναι πιθαν�ν να χ�νονται τα ουσιαστικ�.
3) της απουσ�ας του ανθρ�που, μια απουσ�α �που ο �νθρωπος ταυτ�στηκε με το �χειν και την παροδικ�τητα.
Το ποια ε�ναι η �ννοια του ορ�ματος, του πολιτισμο� και το περιεχ�μενο του �χειν και της παροδικ�τητας (για να μη με�νουν κεν�ς λ�ξεις) πρ�πει να το απαντ�σει ο �διος και �χι κ�ποιος �λλος γι’ αυτ�ν. �χει τη δυνατ�τητα να το πετ�χει και μ�νον η συν�θεια της αποφυγ�ς της ευθ�νης τον ωθε� να μη το κ�νει.
Η Ιω�ννα Μουτσοπο�λου ε�ναι Δικηγ�ρος Μ�λος της ΜΚΟ Σ�λων
|