��������� ���� ������� � ���� �� ��� �������;
��� ��������� �������
Αρκετο� �νθρωποι πιστε�ουν �τι στα σημεριν� «Δημοκρατικ� Πολιτε�ματα» υπηρετο�νται συστηματικ� τα συμφ�ροντα των ολ�γων που �μεσα και �μμεσα ασκο�ν την εξουσ�α. Το γεγον�ς αυτ� οδηγε� στην αν�γκη για διαρκ� π�λη μεταξ� των απλ�ν ανθρ�πων που �χουν το στ�τους του αρχ�μενου και των ολ�γων που �χουν το στ�τους του �ρχοντος. Οι �νθρωποι αυτο� πιστε�ουν �τι η π�λη αρχ�ντων – αρχομ�νων, η π�λη των τ�ξεων, αποτελε� νομοτελειακ� αν�γκη.
Ε�ναι προφαν�ς �τι αυτ� η �ποψη/δ�γμα �χει �ννοια και λογικ� �ταν η εξουσ�α ασκε�ται απ� τους ολ�γους αιρετο�ς � αυθα�ρετους (αυτ� – αιρετο�ς) αντιπροσ�πους των πολιτ�ν. Αντ�θετα, �ταν η εξουσ�α ασκε�ται �μεσα απ� το Σ�νολο των �διων των πολιτ�ν, αυτ� η π�λη ο�τε �ννοια, ο�τε λογικ�, αλλ� ο�τε και πρακτικ� δυνατ�τητα �χει. Η π�λη με τον εαυτ� μας ε�ναι μια εσωτερικ� π�λη με τη συνε�δηση μας και �χι π�λη μεταξ� ανθρ�πων. Αυτ� την εσωτερικ� π�λη πρ�πει να πραγματοποιε� ο �νθρωπος ως το μοναδικ� �μβιο ον που ε�ναι προικισμ�νο απ� τη Φ�ση με τη δ�ναμη της λογικ�ς· με τη δ�ναμη των ενστ�κτων και των κιν�τρων, που �χουν �λα τα �μβια �ντα, αλλ� και τη δ�ναμη της λογικ�ς που προνομιακ� �χει ο �νθρωπος.
Παρ� την κρατο�σα αντ�ληψη �τι η π�λη αρχομ�νων – αρχ�ντων υπηρετε� τα συμφ�ροντα των αρχομ�νων, αυτ� η π�λη κατ� β�θος υπηρετε� περισσ�τερο τα συμφ�ροντα του κατεστημ�νου των αρχ�ντων. Αυτ� προκ�πτει απ� το γεγον�ς �τι κορυφα�α επιδ�ωξη/στ�χος αυτ�ν ε�ναι η μονοπ�ληση του στ�τους του �ρχοντος και �τι το στ�ριωμα, �στω και της ιδ�ας, του �ρχοντος και αρχ�μενου πολ�τη αποτελε� το μεγ�λο κ�νδυνο και εχθρ� τους. Η π�λη των τ�ξεων ε�ναι η ντε φ�κτο αποδοχ� του δ�γματος �τι οι κοινων�ες νομοτελειακ� δομο�νται απ� δ�ο κατηγορ�ες πολιτ�ν, τους �ρχοντες και τους αρχ�μενους. Αυτ� το δ�γμα �μως ε�ναι 180 μο�ρες αντ�θετο με τη φυσικ� νομοτ�λεια. Οι �νθρωποι γεννιο�νται ελε�θεροι· δεν γ�νονται ελε�θεροι απ� τους ν�μους των σοφ�ν ανθρ�πων. Οι σοφο� απλ� αντιλαμβ�νονται τη φυσικ� νομοτ�λεια.
Σημαντικ� παρατ�ρηση ε�ναι �τι το κ�στος αυτ�ς της π�λης κατ� καν�να πληρ�νεται απ� τους αρχ�μενους και �χι απ� τους �ρχοντες. Μια τ�τοια �μως π�λη, που συστηματικ� το κ�στος πληρ�νεται απ� τους αρχ�μενους, μοι�ζει με παραλογισμ�, μοι�ζει με αυτοτιμωρ�α των αρχομ�νων.
Οι σκ�ψεις αυτ�ς οδηγο�ν στο συμπ�ρασμα �τι η π�λη αρχ�ντων- αρχομ�νων λειτουργε� σαν ισχυρ� ηθικ� υποστ�λωμα για το στ�ριωμα της �ποψης �τι «πρ�πει να υπ�ρχουν �ρχοντες, δεν γ�νεται αλλι�ς»· σαν υποστ�λωμα για τη λογικ� και ηθικ� νομιμοπο�ηση της ολιγαρχ�ας και πολλ�ς φορ�ς για τη γ�νεση της ολιγαρχ�ας.
Το πραγματικ� και μακροπρ�θεσμο συμφ�ρον των ανθρ�πων δεν ε�ναι η π�λη αλλ� η ορθολογικ� συμμετοχ� τους στην �σκηση της εξουσ�ας· ε�ναι η απ�κτηση του στ�τους του �ρχοντος και αρχ�μενου. Αυτ� η επιδ�ωξη ταυτ�ζεται με την αναγ�ννηση της αρχαιοελληνικ�ς, της �μεσης Δημοκρατ�α, της οπο�ας οι αρχ�ς και οι πρακτικ�ς προφαν�ς θα προσαρμοστο�ν στα οικονομικ�, κοινωνικ� και ιδ�ως τεχνολογικ� δεδομ�να του 21ου αι�να.
Γιατ� �μως οι ανωτ�ρω λογικ�ς και ηθικ�ς αρχ�ς δεν μπ�ρεσαν να εφαρμοσθο�ν στα περ�που 4000 χρ�νια της γνωστ�ς ιστορ�ας των ανθρ�πων; Γιατ� η εφαρμογ� αυτ�ν των αρχ�ν πρακτικ� περιορ�σθηκε σε �να μικρ� παρ�θυρο του χωροχρ�νου με στοιχε�α: Ελλ�δα, Αθ�να, 6ος, 5ος ,μ�σα 4ου, αι�να Π.Χ ;
Στο θεμελι�δες αυτ� ερ�τημα, που �παιξε και πα�ζει σημαντικ� ρ�λο στην διαμ�ρφωση και επικρ�τηση των διαφ�ρων πολιτευμ�των, η απ�ντηση ε�ναι:
(1) Γιατ� η επικοινων�ας των ανθρ�πων, που μ�χρι χθες απαιτο�σε τη φυσικ� παρουσ�α τους σε κοιν� χ�ρο και χρ�νο, δημιουργο�σε αξεπ�ραστες λειτουργικ�ς και οικονομικ�ς δυσχ�ρειες για τη λειτουργ�α της �μεσης Δημοκρατ�ας. Αυτ�ς οι δυσχ�ρειες επικοινων�ας μπ�ρεσαν να αντιμετωπισθο�ν μερικ�ς, μ�νο στα μικρ� κρ�τη -π�λεις της αρχα�ας Ελλ�δας. �ταν τα κρ�τη-π�λεις π�θαναν, π�θανε και η Δημοκρατ�α.
(2) Γιατ� το κατεστημ�νο της κ�θε μορφ�ς εξουσ�ας (πολιτικ�ς, οικονομικ�ς, πνευματικ�ς), σκ�πιμα στρ�βλωσε τον τρ�πο �σκησης εξουσ�ας απ� το Σ�νολο[i] (set) των πολιτ�ν . Στο πολ�τευμα της �μεσης Δημοκρατ�ας το Σ�νολο των πολιτ�ν λαμβ�νει μ�νο τις μεγ�λες αποφ�σεις ( ακριβ�ς �πως �νας Μον�ρχης) και τις ελ�σσονες, που επ�γονται και περιορ�ζονται απ� τις μεγ�λες, τις λαμβ�νουν οι υπηρ�τες τους. Αντ� αυτο�, σκ�πιμα δημιουργ�θηκε η λανθασμ�νη αντ�ληψη �τι στο πολ�τευμα αυτ� �λες οι αποφ�σεις λαμβ�νονται απ� το Σ�νολο των πολιτ�ν, γεγον�ς που προφαν�ς οδηγε� σε αδυναμ�α �σκησης της εξουσ�ας. Σε αδυναμ�α �μως �σκησης της εξουσ�α θα οδηγε�το και ο μον�ρχης αν δεν περιοριζ�ταν στη λ�ψη των μεγ�λων αποφ�σεων αλλ� ελ�μβανε και την πληθ�ρα των ελασσ�νων τις οπο�ες αναθ�τει στους υπηρ�τες του. Στην �μεση Δημοκρατ�α το Σ�νολο των πολιτ�ν �χει την εξουσ�α και το ρ�λο του μον�ρχη και οι �ρχοντες το ρ�λο του υπηρ�τη των πολιτ�ν. Το τι ισχ�ει στις σημεριν�ς «Δημοκρατ�ες» και το τι οι περισσ�τεροι πιστε�ουν �τι ε�ναι η �μεση Δημοκρατ�α, ε�ναι λ�γο -πολ� γνωστ�.
(3) Γιατ� τα συμφ�ροντα του κατεστημ�νου της εξουσ�ας ε�ναι αντ�θετα προ τις αρχ�ς της �μεσης Δημοκρατ�ας. Η δημιουργ�α των αρχ�ντων και αρχομ�νων πολιτ�ν, αποτελε� την οριστικ� ακ�ρωση, τ�σο του κατεστημ�νου της εξουσ�ας �σο και του κ�θε μορφ�ς κατεστημ�νου. Οι δι�φορες μορφ�ς κατεστημ�νης ολιγαρχ�ας, (πολιτικ�, οικονομικ�, πνευματικ�) �χουν τ�σο ισχυρ� αλληλεξ�ρτηση, �στε δ�σκολα ξεχωρ�ζεις ποια ε�ναι εκε�νη που γ�ννησε τις �λλες· �πως στην περ�πτωση της κ�τας και του αυγο�. Η μ�τρα που γ�ννησε �λες τις μορφ�ς ολιγαρχ�ας ε�ναι η ακ�ρωση του φυσικο� στ�τους του �ρχοντος και αρχ�μενου ανθρ�που και �χι μ�α απ� τις μορφ�ς της.
Απ� τις ανωτ�ρω αιτ�ες, η πρ�τη αποτελο�σε μ�χρι χθες τη μεγαλ�τερη δυσχ�ρεια που καθιστο�σε την �μεση Δημοκρατ�α �να πολ�τευμα χωρ�ς λειτουργικ� και οικονομικ� εφικτ�τητα για κρ�τη των σημεριν�ν μεγεθ�ν �κτασης και πληθυσμο�. Αυτ� ε�ναι αποτ�λεσμα του τρ�που επικοινων�ας των ανθρ�πων, που μ�χρι χθες απαιτο�σε τη φυσικ� παρουσ�α τους σε κοιν� τ�πο και χρ�νο· που απαιτο�σε την παρουσ�α των πολιτ�ν στην Πν�κα τον �διο χρ�νο. Η σημαντικ� αυτ� δυσχ�ρεια, σ�μερα αντιμετωπ�ζεται, ε�κολα και με ελ�χιστο κ�στος, με τις δυνατ�τητες της ψηφιακ�ς τεχνολογ�ας. Χ�ρη στην τεχνολογ�α οι πολ�τες δεν θα χρειασθε� σ�μερα να πηγα�νουν στη Πν�κα. Η Πν�κα, η Ψηφιακ� Πν�κα θα πηγα�νει στους πολ�τες και μ�λιστα �χι σε κοιν� χρ�νο αλλ� σε χρ�νο που θα επιλ�γει ο �διος ο πολ�της.
Η δε�τερη αιτ�α αν�κει στην κατηγορ�α των «κατεστημ�νων αντιλ�ψεων» που οι �νθρωποι �χουν για ορισμ�να σημαντικ� προβλ�ματα. Μια τ�τοια καθεστηκυ�α αντ�ληψη αναφ�ρει ο τιμηθε�ς με βραβε�ο Ν�μπελ Ρ�σος Φυσικ�ς Λεβ Λαντ�ου στο βιβλ�ο του «Τι ε�ναι η Θεωρ�α της Σχετικ�τητας»[ii]. Στο βιβλ�ο αυτ� ο Λαντ�ου αναφ�ρει το ακ�λουθο επιχε�ρημα, που οι τ�τε ειδ�μονες προ�βαλαν για να στηρ�ξουν την καθεστηκυ�α αντ�ληψη της επ�πεδης γης και να απορρ�ψουν την �ποψη �τι η Γ� �ταν σφαιρικ� : «Αν η γη �ταν σφαιρικ�, τ�τε οι �νθρωποι του Νοτ�ου Ημισφαιρ�ου θα �πρεπε να περπατ�νε…. με το κεφ�λι στη Γη και τα π�δια στον Ουραν�»[iii]. Κ�τι αν�λογο ισχ�ει και για τα επιχειρ�ματα των σημεριν�ν ειδημ�νων που υποστηρ�ζουν �τι η �μεση Δημοκρατ�α ε�ναι �να ουτοπικ� πολ�τευμα.
Η τρ�τη αιτ�α ε�ναι ισχυρ� �σο ε�ναι ισχυρ�ς οι αιτ�ες (1) και (2). Αυτ� συμβα�νει γιατ� οι ασκο�ντες την εξουσ�α δεν �χουν δικ� τους ισχ� αλλ� �χουν μ�νο το συμβατικ� /θεσμικ� δικα�ωμα να συντον�ζουν και να διαχειρ�ζονται την ισχ� των πολιτ�ν. Η απ�κτηση αυτο� του συμβατικο� δικαι�ματος γ�νεται με δι�φορα μ�σα· ελευθ�ρα και εξαναγκασμ�να, λογικ� και παρ�λογα, ηθικ� και αν�θικ�. Σε κ�θε περ�πτωση �μως, οι ασκο�ντες την εξουσ�α δεν μπορο�ν να γ�νουν μ�νιμοι ιδιοκτ�τες της αμεταβ�βαστης εξουσ�ας των πολιτ�ν.
[i] Στα Μαθηματικ� ( Θεωρ�α Συν�λων) το Σ�νολο θεωρε�ται ως μια αυτ�νομη οντ�τητα της οπο�ας η νομοτ�λεια της συμπεριφορ�ς της ε�ναι διαφορετικ� απ� αυτ�ν των στοιχε�ων απ� τα οπο�α αποτελε�ται το Σ�νολο (Set)
[ii] Λεβ Λανταου-Γιουρι Ρουμερ. Τι ε�ναι η Θεωρ�α της Σχετικ�τητας. Εκδ�σεις Κορ�τζη 1983.
[iii] �πως εξηγε� ο Λαντ�ου, η τεκμηρ�ωση αυτο� του επιχειρ�ματος στηρ�ζεται σε δ�ο συμπερ�σματα/απ�ψεις : (1) Η διε�θυνση της κατακ�ρυφου ε�ναι π�ντοτε απ� το κεφ�λι στα π�δια. (2) Η διε�θυνση της κατακ�ρυφου ε�ναι σταθερ� στο χ�ρο . Το (1) συμπ�ρασμα ισχ�ει. Το (2) �μως δεν ισχ�ει γιατ� η κατακ�ρυφος δεν �χει σταθερ�, �πως π�στευαν, διε�θυνση. Σ�μερα ξ�ρουμε �τι η διε�θυνση της συμπ�πτει με τη ακτ�να της Γης και γι’ αυτ� �χει κατε�θυνση σε �λα τα μ�ρη της γης απ� το κεφ�λι στα π�δια.
|