��� �� ���������� ��� ����������

��� ��������� �������

Η εξ�λιξη των συστημ�των εξουσ�ας. Γονικ� εξουσ�α.

Απ� τη στιγμ� που γεννι�ται ο �νθρωπος, η επιβ�ωση του διασφαλ�ζεται απ� �να σ�στημα προστασ�ας πολ� γνωστ� και οικε�ο σε �λους μας· τη μητρικ� και πατρικ� στοργ�. Ε�ναι χαρακτηριστικ� �τι στην ελληνικ� γλ�σσα η παραπ�νω στοργ� ονομ�ζεται και γονικ� εξουσ�α.

Το σ�στημα αυτ�, που πρακτικ� ταυτ�ζεται με το πρ�σωπο της Μ�νας, διασφαλ�ζει στο νεογ�ννητο �νθρωπο την πιο τρυφερ�, την πιο �πια και την πιο αποτελεσματικ� μορφ� εξουσ�α που θα συναντ�σει σ’ �λη την υπ�λοιπη ζω� του.

Τα αγαθ� που μια μ�να παρ�χει στο παιδ� της, ε�ναι η ασφ�λεια, η τροφ� και η βασικ� εκπα�δευση. Μοι�ζουν αρκετ� με τα αγαθ� επιβ�ωσης των φυσικ�ν συστημ�των εξουσ�ας.

Η μητρικ� στοργ� δεν ε�ναι �να τυπικ� σ�στημα προστασ�ας της ομ�δας. Περισσ�τερο μοι�ζει με επ�κταση του ενδοσωματικο�  συστ�ματος προστασ�ας του ανθρ�που· της μ�τρας. Η μητρικ� στοργ� ε�ναι η «μ�τρα» προστασ�ας των ανθρ�πων αμ�σως μετ� την �ξοδο τους απ� το βιολογικ� �ργανο της μ�τρας.

Παρ� τις παραπ�νω διαφορ�ς, μπορο�με να θεωρ�σουμε �τι η μητρικ� στοργ� ε�ναι το πρ�το, το «κυτταρικ�» σ�στημα εξουσ�ας.

Πρ�γματι η μ�να για να εξασφαλ�σει την παροχ� των αγαθ�ν που αναφ�ραμε, αναγκ�ζεται να περιορ�σει και την ελευθερ�α του μωρο� της. Δε�γματα αυτο� του περιορισμο� ε�ναι το κρεβατ�κι με τα κ�γκελα και το φ�σκιωμα του μωρο�.

Το παραπ�νω συμπ�ρασμα προκ�πτει και απ� το �νομα που �δωσαν οι δι�φοροι λαο� στη μητ�ρα. Το �νομα της μητ�ρας σε �λους τους λαο�ς περιλαμβ�νει την �δια ηχομιμητικ� ρ�ζα «ma». Για παρ�δειγμα: Mater στα Λατινικ�, Mother στα Αγγλικ�, Matter στα Γερμανικ� ,Mare στα Γαλλικ�, Mama  στα Ιταλικ�, Μ�τηρ στα αρχα�α Ελληνικ�, Μ�να[i], Μητ�ρα, Μαμ� στα ν�α Ελληνικ�.

Σ�γουρα η ρ�ζα «ma»εκφρ�ζει την τροφ�, την τρυφερ� λ�ξη «μαμ» που λ�νε οι μητ�ρες �λου του κ�σμου. Προσωπικ� �μως πιστε�ω πως εκφρ�ζει και τον περιορισμ� της ελευθερ�ας του μωρο�. Το «μη παιδ� μου» που με μεγ�λη συχν�τητα αλλ� και τρυφερ�τητα λ�νε οι μαν�δες �λου του κ�σμου.

Μητριαρχ�α, Πατριαρχε�α, Δημοκρατ�α και Μοναρχ�α   

Στις πρ�τες μικρ�ς κοινων�ες, τα συστ�ματα εξουσ�ας ταυτ�ζονταν με τη μητ�ρα � τον πατ�ρα.  Στην πρ�τη περ�πτωση η εξουσ�α ονομ�ζεται μητριαρχ�α και στη δε�τερη πατριαρχ�α.

Στις μητριαρχικ�ς κοινων�ες η εξουσ�α ασκε�ται απ� τη μητ�ρα. Δικα�ωμα στην διαδοχ� και στην κληρονομι� της μητ�ρας/αρχηγο� �χουν οι εξ α�ματος συγγενε�ς της, δηλαδ� τα παιδι� της ανεξ�ρτητα απ� τον πατ�ρα με τον οπο�ο τα απ�κτησε.  Οι συγγενε�ς αυτο� ονομ�ζονται αδελφ�τα � φατρ�ες (φρ�τηρ = αδελφ�ς, φρατρ�ες, φατρ�ες)

Αν�λογα ισχ�ουν στις πατριαρχ�ες. Δικα�ωμα στη διαδοχ� και στην κληρονομι� του πατ�ρα �χουν μ�νο οι εξ α�ματος συγγενε�ς του πατ�ρα, δηλαδ� τα  παιδ�α του ανεξ�ρτητα απ� τη μητ�ρα με την οπο�α τα γ�ννησε[ii]. Οι συγγενε�ς αυτο� αποτελο�ν το γ�νος του πατ�ρα � τη γενι�[iii]. Στις πατριαρχ�ες το πρ�σωπο του πατ�ρα αποτελε� την αναφορ� των απογ�νων. Το πρ�σωπο της μητ�ρας, παρ’ �τι ε�ναι το απ�λυτα γνωστ�, μπορο�σε να αλλ�ζει.

Οι πρ�τες κοινων�ες ε�χαν μητριαρχικ�ς εξουσ�ες. Με το π�ρασμα των αι�νων οι εξουσ�ες αυτ�ς μετασχηματ�στηκαν, στην πλειον�τητα τους, σε πατριαρχικ�ς.

Οι μητριαρχικ�ς κοινων�ες συγκριν�μενες με τις πατριαρχικ�ς, παρουσι�ζουν μεγαλ�τερη συνοχ� και συμπεριφορ�ς που συντον�ζονται ευκολ�τερα. Το�το οφε�λεται στην κοιν� γλ�σσα και αγωγ� που η μητ�ρα διασφαλ�ζει στα παιδι� της. Ε�ναι χαρακτηριστικ� �τι ακ�μη και σ�μερα, η πρ�τη γλ�σσα που μαθα�νει ο �νθρωπος λ�γεται μητρικ� και �χι πατρικ� γλ�σσα. Η κοιν� γλ�σσα αποτελε� το βασικ�τερο παρ�γοντα επικοινων�ας. Και ο βαθμ�ς επικοινων�ας αποτελε� το βασικ�τερο παρ�γοντα που καθορ�ζει τη μορφ� της εξουσ�ας.   

Η αγωγ� και η νοοτροπ�α των ανθρ�πων , ως γνωστ�ν, δημιουργε�ται απ� τα «πρ�τυπα συμπεριφορ�ν». Η συμπεριφορ� της μητ�ρας χαρακτηρ�ζεται απ� μετριοπ�θεια, αποτελεσματικ�τητα και ισ�τιμη αγ�πη και φροντ�δα για τα παιδι� της. Για �λα τα παιδι� της χωρ�ς διακρ�σεις.

Με τ�τοιες προ�ποθ�σεις οι μητριαρχικ�ς κοινων�ες προσανατολ�στηκαν σε συλλογικ�ς και δημοκρατικ�ς μορφ�ς εξουσ�ας, αφο� οι «αδελφο�» �ταν πιο �ριμοι και πιο εκπαιδευμ�νοι για να αποδεχθο�ν, συναισθηματικ� και πρακτικ�, την ισ�τητα των μελ�ν τους.

Αντ�θετα οι πατριαρχικ�ς κοινων�ες προσανατολ�στηκαν σε πιο συγκεντρωτικ�ς και αυταρχικ�ς μορφ�ς εξουσ�ας.

Οι παραπ�νω �μως διαφορ�ς υποχρ�ωσαν τις πατριαρχικ�ς εξουσ�ες να γ�νουν πιο ευρηματικ�ς και πιο πνευματικ�ς. �γιναν κ�νητρο για παραγωγ� πιο σ�νθετων συστημ�των εξουσ�ας, για παραγωγ� πολιτισμο�[iv].  

Κατ� τη γν�μη μας το πνε�μα της Δημοκρατ�ας σ�γουρα γενν�θηκε απ� �νδρες. Η ψυχ� �μως της Δημοκρατ�ας γενν�θηκε πρωτ�τερα απ� τις γυνα�κες των μητριαρχικ�ν κοινωνι�ν.

Διευκρ�νηση

Κατ� την �ποψη των περισσοτ�ρων πατ�ρας του πολιτε�ματος της εξουσ�ας �λων των πολιτ�ν, πατ�ρας της αυθεντικ�ς Δημοκρατ�ας ε�ναι ο �ρχοντας και μεταρρυθμιστ�ς της Αθηνα�κ�ς Δημοκρατ�ας Κλεισθ�νης (570 – 507 πΧ). Η μητ�ρα �μως της Δημοκρατ�ας παραμ�νει διακριτικ� εκτ�ς του ιστορικο� προσκην�ου· �γνωστη. Αυτ� οφε�λεται γιατ� μητ�ρα της Δημοκρατ�ας δεν ε�ναι μ�α αλλ� το σ�νολο (set) των μαν�δων �λου του κ�σμου· ε�ναι και η δικ� σας και η δικ� μου Μ�να.  

.